Category Archives: Sin categoría

PÑS mba’apoharakuéra oipytyvõ ñe’ẽasaháramo umi juez Corte IDH-gua oikũmby hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ

Posted on 20/09/2024

Mokõi mba’apohára Paraguái Ñe’ẽnguéra Sambyhyhápegua (PÑS) oipytyvõ ñe’ẽasaháramo umi juez ouva’ekue ohesa’ỹijo hag̃ua mbohapy ypykuéra aty oikóva Chaco paraguayo-pe, Corte Interamericana de Derechos Humanos rérape, ko tembiapo rupive tuicha oñeipytyvõ ichupekuéra oñoikũmby ha ojokupyty hag̃ua umi ypykuéra ndive.

Rosana Bogado de Orué, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ ha  Ramón Barboza, Ypykuéra Ñe’ẽ  Ñeñongatu Mbohapehára, ohókuri PÑS rérape, karai sãmbyhyhára ojerovia ha ojerure rupi ichupekuéra oho hag̃ua oipytyvõ ko’ã aty tetã ambuegua ha umi ypykuéra aty Yakye Axa, Sawhoyamaxa, ha Xákmok Kásek oñoikũmby hag̃ua ha upéicha tosẽporãmbaite tembiapo omboguatáva hikuái.

Ko’ã mokõi mba’apohára ombohasa guaranígui castellánome, ha upéichante avei castellánogui guaraníme, ko’ã mba’apohára rembiapo tuichaitereimba’e oipytyvõgui umi ypykuéra oñe’ẽ hag̃ua iñe’ẽ teépe ha umi tetã ambuegua oñe’ẽvo avei ha’ekuéra oikũmbykuaa hag̃ua.

Ko’ã tapicha tetã ambuegua omyakã Corte IDH vicepresidente, ha’ehína karai juez Rodrigo Mudrovitsch oúva ñane retãme ojesareko ha ohesa’ỹijo hag̃ua ko’ã ypykuéra aty Chaco-pegua, 16 jasyporundy guive, 19 jasyporundy peve, ko tembiapo rupive ojehechakuaase oñemoañetépa Sentencias Internacionales (CICS) ojeruréva ko’ã ypykuéra atýpe g̃uarã.

Moakãharapavẽ Rosana Bogado omomba’eguasu ha ohechakuaa oñeñangareko ha oñemoañeteva’erãha ko’ã guarani ñe’ẽ puruhára derécho ñe’ẽ rehegua, he’i avei tuichamba’e ko’ãva oñe’ẽramo upe ñe’ẽ ojepokuaavévape, katu ko’ápe ojehechakuaa guarani ha’eha upe ñe’ẽ ojeiporuréva ñemongetarã, hákatu ha’ekuéra ha’ehahína sanapana ha exent.

«Ñe’ẽasahára ningo omba’apova’erã ombojekupyty ha ombojoaju hag̃ua  mokõichagua marandu, mokõi tembiasa ha temimo’ã guaranigua, ha’éva ypykuéra mbohapy atýpegua ha upéichante avei umi karai tetã ambuegua oúva ko’ã tekohápe ohechakuaa hag̃ua oñemoañetépa ko sentencia rembipota», he’i jey.

 

Primera Escuela Paraguaya de Sordos rérapegua og̃uahẽkuri PÑS rógape

Posted on 17/09/2024

Ko pyharevépe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, Javier Viveros rembiaporendápe og̃uahẽkuri Primera Escuela Paraguaya de Sordos Moakãhára, Lic. Patricia Ortigoza, ha mbo’eharakuéra Alba Benítez ha Soledad Talavera.

Ko ñembyatypy oñembosako’i Tapicha Ohendu’ỹva Yvy’ape Ari Arapokõindy ryepýpe, ñe’ẽmbyrã “Señas que comunican. La lengua de señas es un derecho. Sumate” ryepýpe.

PÑS rérape oĩkuri kuñakarai Zulma Trinidad, Departamento de Planificación, Promoción y registro de Intérpretes de Lengua de Señas-pegua ,karai Pablo Salinas,  PÑS Pytyvõharapavẽ, karai Alcibiades Britez Mba’apohára Moakãrapu’ãrã Moakãhára ha Laureano Lezcano, Temimoĩ Rekome’ẽmby  Moakãhára.

Ko atýpe oñeñe’ẽ avei oñemomba’eguasu ha ojehayhukava’erãha ko’ã tapicha ohendu’ỹva rekove, avei iñe’ẽ ha iñarandupy ha upéichante avei, maymave tetãyguára tojeroike ha tomba’apo oykeko hag̃ua ko’ã tapichápe ojeroike ha ija hag̃ua avei tekoatýpe opavavéicha.

Editorial Alianza ome’ẽ PÑS-pe ñe’ẽryru tomarãho rehegua

Posted on 17/09/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros-pe oñeme’ẽ ko araapýpe 30 aranduka umi mokõi tomo oguerekóva «Atybícha akylío bebyrpe», kóva ha’ehína ñe’ẽryru tomarãho ñe’ẽ rehegua, oguerekóva ñe’ẽndy Guillermo Sequera ha Rodolfo Ñutwyt Frete ombyaty ha oñongatuva’ekue. Ko’ã ñe’eryru omog̃uahẽ Editorial En Alianza, ha jasypa jave oñeme’ẽta ko’ãva umi tomarãho atýpe oiporu hag̃ua ko tembiporu porãite.

Kuñakarai Carmen da Costa de Galeano, editorial En Alianza moakãhára, ha umi proyecto interinstitucional gerente, karai Eduardo Gómez Fleytas, omog̃uahẽ ko árape jopópiramo PÑS sãmbyhyhárape ko’ã ñe’ẽryru, karai sãmbyhyhára oaguyjeme’ẽ ichupekuéra ko’ã mba’e porãite ojapóvare, kóva oipytyvõta rupi ypykuéra ñe’ẽ ha arandupy iñasãive hag̃ua.

Iporã ojeikuaa Editorial En Alianza oykeko mbareteha oúvo oñembokuatia  hag̃ua heta aranduka ypykuéra ñe’ẽ rehegua; ko’ãva apytépe ojejuhu ñe’ẽryru qom ñe’ẽmegua oñembokuatia ramóva, tembiapoguasu PÑS omoirũva’ekue ha ojeikuaauka potaitémava opavavépe.

PÑS oikuave’ẽ iñandutiroguépe heta ñe’ẽryru ha ambue tembiporu ñe’ẽ rehegua

Posted on 17/09/2024

PÑS oikuave’ẽ iñandutiroguépe heta ñe’ẽryru ha ambue tembiporu ñe’ẽ rehegua

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS), omba’apo kyre’ỹvo omyasãi ha omoherakuã hag̃ua opaite ñe’ẽ ojejporúva ñane retãme, omog̃uahẽ maymave pópe 11 ñe’ẽryru ogueroikéva ypykuéra ñe’ẽ, upéichante avei guarani ha castellano paraguayo rehegua. Ko’ã tembiporu ñe’ẽ rehegua ikatukuaa ojehecha ojehepyme’ẽ’ỹre mba’evete ojeikéramo https://spl.gov.py/diccionarios/ ñandutiroguépe.

Ojeguereko umi ñe’ẽryru peteĩ ñe’ẽmegua taha’e castellano paraguayo rehegua, ombosako’iva Academia Paraguaya de la Lengua Española (APARLE), ha guaranímegua Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ (GÑR) ombosako’iva’ekue.

Ko marandurendápe ojejuhu avei ñe’ẽryru nivaclé, ogueraháva avei ñe’ẽ castellano ha guarani ijykére; upéichante avei ñe’ẽryru manjui rehegua, iñe’ẽasa castellano ha guarani reheve.

Ojeguereko avei ñe’ẽryru ayoreo-español ha peteĩvape upe ayoreo oñembojoaju guaraní, castellano ha portugués ndive. Oĩ avei peteĩ ñe’ẽryru guaná-castellano-guaraní; kóva ko tembiapo ha’e upe ojehecharamovéva ha’erupi ypykuéra ñe’ẽ ikangyve ha oguepotámava.Ojejuhu avei ñe’ẽryru ypykuéra aty qom mba’éva oĩva mbohapy ñe’ẽme: qom-castellano-guaraní; upéichante avei, ojejuhukuaa ñe’ẽryru mokõi ñe’ẽmegua enlhet-español; ha mbohapy ñe’ẽmegua pãi tavyterã-guaraní-español, ha ñe’ẽndy yshir-español.

Iporã ojeikuaa ko’ã ñe’ẽryru apytépe oĩha heta oguerekómaha app, ikatúva oñemboguejy celular-pe ojehepyme’ẽ’ỹre hese mba’evete. Ko’ã ñe’ẽryru oñembohasa digital-pe Mag. Gundolf Niebuhr ñepytyvõme, upévare PÑS guive roaguyjeme’ẽ ichupe hembiapo porãite rehe.

Ko’ã 11 ñe’ẽryru ojeguerekómava ñandutiroguépe ohechauka mba’éichapa oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo, ojejepytaso mbarete ñe’ẽnguéra rehe ha mba’éichapa umi academia, lingüista, mbo’ehára, mayma ñe’ẽ rayhuhára omba’apo; peteĩteĩme PÑS guive romog̃uahẽ avei ore aguyjeme’ẽ ha rohechakuaa hembiapoita, oñeñangareko ha oñemombarete hag̃ua ñane ñe’ẽita iporãmbajepéva.

Ikatu gueteri eñemboheraguapy reike hag̃ua programa de intercambio SUSI-pe, Estados Unidos-pe oikótava

Posted on 11/09/2024

Estados Unidos Embajada, oĩva Paraguáipe oipepirũ umi kuña oñemoarandúva mbo’ehaovusúpe taha’e afroparaguaya térã ypykuéra atýpegua oikesévape Programa de Intercambio SUSI-pe (Study of the U.S. Institutes), oñembosakoíva umi temimbo’e ha’evévape g̃uarã. Ko mbo’epyrã hecharamomby oikuave’ẽ peteĩ mbo’esyry mbyky oikótava 5 arapokõindy pukukue Estados Uidos retãme, ombojoajúva tekombo’e ha katupyry oñemyakã hag̃ua atykuéra.

Programa SUSI rehegua:

Instituto de Estudios Estadounidenses Estudiantes Líderes-pe g̃uarã oñembosako’i umi temimbo’e oikumby hag̃ua tembiasakue ha mba’éichapa umi kuña ha’éva líder Estados Unidos retãme oipytyvõ tetã remimoĩmbýpe. Upéichante avei, umi mbo’epy yképe, ko apopyrã ogueroike jeho ha ñeg̃uahẽ umi atýpe, ñembyaty umi tapicha lider-va ndive ha tembiapo arandupy reheguápe jeike, oñeikuave’evo umi tapichápe tembiasa ohecharamo ha imandu’a hag̃ua akóinte ohasava’ekue.

Ojehechakuaava’erã Ko Apopyrã rehegua:

Ipukúta: 5 arapokõindy

Araka’épa: 11 jasyteĩ, 15 jasykõi meve, 2025 arýpe

Mávapé g̃uarãpa: Kuña mbo’ehaovusúpe oñemoarandúva taha’e afroparaguaya térã ypykuéra atygua, oguerekóva 18 ary guive, 25 ary peve.

Oñeikotevẽva: Taha’e temimbo’e mbo’ehaovusugua ko’ág̃aite ojehekombo’éva, tohechauka ikatupyryha aty ñemoakãme ha taha’e afrodescendiente térã ypykuéra atygua.

Araka’e pevépa eñemboheraguapykuaa:

Umi tapicha oikeséva ikatu oñemboheraguapy arateĩ 22 jasyporundy 2024 mboyve, 23:59 aravo peve.

Mba’éichapa reikekuaa:

Reike hag̃ua Programa SUSI-pe, umi tapicha omyanyhẽva’erã peteĩ formulario oĩva: https://bit.ly/ConvocatoriaSUSI-2025 ñandutiroguépe. Tekotevẽ rehesa’ỹijopaite umi mba’e ojeruréva ha tereguerekopaite um mba’e ojejeruréva jeiporavorã.

Reikuaasevéramo:

Oiméramo nahesakãmbái ndéve ko apopyrã, umi mba’e ojejeruréva ha mba’éichapa ikatu eñemboheraguapy reike hag̃ua ikatukuaa reike EducationParaguay@state.gov ñandutiroguépe.

PÑS oikuaauka ojepytaso mbareteha tembiaposakã rehehápe, ohupytývo 100% umi tembiapo ojapova’erã Léi P^py 5282/14 tetã marandu ha temimoĩmby rembiaposakã ojerureháicha.

Oñeg̃uahẽkuri mbo’ehao Luque-peguápe oñemb’apo hag̃ua lengua de señas jeporumemerã rehe

Posted on 09/09/2024

Ikatu hag̃uáicha oñemongu’e umi apopyrã lengua de señas jeporumemerã ñane retãme, tekombo’e ryepýpe, Léi 6530/20 «omopyenda añetéva lengua de señas paraguaya tetã ñe’ẽtéramo» ha tembiapoukapy hesegua 9274/23 ojerureháicha, oñeg̃uahẽkuri Escuela Básica n.º 7891 Medalla Milagrosa rógape, opytáva Limpio távape, ko tendápe og̃uahẽkuri Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros, omoirũ chupe Lengua de Señas Moakãharapavẽ Sapy’agua, kuñakarai Celia Godoy ha hendive oĩ avei hembiapo irũnguéra Esmilce Ramírez ha Zulma Trinidad, mokõivéva mbohapehára ko moakãhamegua.

Ko’ãvape omog̃uahẽ mbo’ehaópe mbo’ehára Karimy Yaluff de Fretes, Escuela Medalla Milagrosa moakãhára, omoirũ ichupe karai Hernán Fretes, Fundación Primer Paso Mburuvicha. Ko ñembyatypy aja oñeñemongeta mba’éichapa oñemba’apo ko mbo’ehao guive oñembo’e hag̃ua lengua de señas opiate mbo’esyrýpe, uperire ojeho ojeike umi mbo’ehaokotýpe, ojeikuaa hag̃ua umi tembiasa ñembo’e ha jeikuaa rehegua omyakãva mbo’ehára ha temimbo’ekuéra, ko’ápe ojeiporu tapereko DUA, ko techapyrã jehekombo’eregua ojeiporúva educación inclusiva-pe g̃uarã ohechakuaa temimbo’ekuéra ojoavyha ojuehegui, peteĩ iñambueha ambue temimbo’égui kuaapy japyhýpe ha ha upévare oñeikuave’ẽ  peteĩ currículo oñemoambuekuaáva tekotevẽháicha, ojehechakuaávo umi temimbo’e  rekotevẽmby ha rekopy, ko’ýte umi mitã ha mitãrusu ohendu’ỹva ha ohendúva, kóicha ojehechakuaa ko temimoĩmbýpe ojeporumemeha lengua de señas apañuai’ỹme.

PÑS ohupi ñe’ẽryru iñandutiroguépe oñemyasãi hag̃ua tetãmegua ñe’ẽnguéra

Posted on 09/09/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ojepytaso mbarete jey hembiapo tee rehehápe oñangareko ha omyasãivo ñe’ẽita ñane retãmegua, omog̃uahẽvo mayma tetãyguára pópe ñe’ẽryru digital Paĩ Tavyterã-Guarani iñandutirogue rupive.Ko ñe’ẽryru digital ohechauka mba’éichapa oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo oñeñangareko ha oñemoingove katui hag̃ua ñe’ẽ Pai Tavyterã, peteĩva umi ypykuéra ñe’ẽ Paraguáipegua oñeha’ãva oikove puku hag̃ua ha oike hag̃ua tembiporupyahúpe. Ko tembiapo rupive ojeguerekóta peteĩ tembiporu opavave oiporukuaáva, oipytyvõtava oñembo’e ha oñeñangareko hag̃ua ko ñe’ẽ, oñeipytyvõvo avei kóicha umi ñe’ẽ puruhára tee, temimbo’e, tembikuaarekahára ha mayma tapicha ohecharamo ha oikuaasevéva ñane retã ñe’ẽita.

Ñe’ẽryru “Vocabulario Paĩ Tavyterã-Guarani”, ñepyrũrã oñemog̃uahẽva’ekue jehaipýpe, ko’ág̃aramo ojeguerekóma digital-pe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha ambue temimoĩmby ojepytasóva ypykuéra ñe’ẽ ñeñangarekorã oñomoirũ rupi hesehápe. Ko tembiporu ndaha’éi ñe’ẽ añónte oñongatúva, katu oñongatu avei aty Paĩ Tavyterã rekotee ha jepokuaa.

Kuñakarai Celeste Escobar, lingüista hecharamomby, omomba’eguasu tembiporupyahu jeporu ko tembiapópe: «Tuichaitereimba’e ojeiporu ha oñemombarte jey hag̃ua, koýte umi tapicha imitãvévape g̃uarã ha ndoguerekói térã ndohupytýiva ko’ãichagua tembiporu. Ko’ã tembiporu ikatukuaa ojeiporu mokõi hendáicha, taha’e mbo’ehao térã ogapýpe. Umi TICs katuetei ompyenda tapereko pyahu ha’e rupi tembiporu tekombo’erã opavave ohupytykuaáva, ndapehyguasúi ha heta oĩ rupi avei».

Ko ñe’ẽryru digital Paĩ Tavyterã-Guarani ojejuhúma Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ñandutiroguépe: https://spl.gov.py/diccionarios/.

Ko tembiapo rupive ojehechakuaa mba’éichapa PÑS ojepytaso mbarete ñe’ẽita Paraguaipegua rehehápe ha upévare omba’apo kyre’ỹ oñeñangareko ha oñemombarete jey hag̃ua ñe’ẽnguéra umi tapicha tenondeve gotyoguápe g̃uarã.

Ñepepirũ ousévape atyguasu oñeñe’ẽtahápe mombe’urã guaraní-castellano, mitãme g̃uarã rehe.

Posted on 25/07/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, San Lázaro tavao ñepytyvõme ojapóta peteĩ atyguasu mombe’urã guaraní-castellano rehegua, mitã oguerekóva 8 ary guive, 13 ary peve g̃uarã oñembosakoíva. Ko atyguasu oikóta ág̃a 20 jasypokõi jave, 08: 30 aravo guive san Lázaro tavao kotyvusúpe.

 

Ko atyguasu omyakãta Mgtr. Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, upe atýpe ha’e omog̃uahẽta ikuaapy ha hembiasakue mombe’urã apópe. Ko tembiapo rupive oñeipytyvõta mitãnguérape oguerojera hag̃ua iñapytu’ũroky ha ikatupyry jehaípe g̃uarã, upekuévo avei omomba’e ha ohayhúta aranduka ñemoñe’ẽ imitã guivéma.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ijaguara ikatúgui oikuave’ẽ ko’ãichagua tembiapo oporohekombo’e ha ohayhukáva ñemoñe’ẽ, avei oipytyvõva arandupy ha tekombo’e ñeakãrapu’ãrã.

Oñemboguatákuri aty ñemoaranduverã tetã mba’apohára ombohovaikuaa hag̃ua mokõive ñe’ẽ teépe

Posted on 24/05/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ombosako’íkuri Atyguasu Ñemoaranduverã 2-ha, ko tembiapo omotenonde Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽ, Ñe’ẽnguéra Ñembohape Renda Ñepytyvõme, ko aty rupive ojehekombo’e mba’apoharakuérape mba’éichapa oñatendeva’erã tetãyguára og̃uahẽva hemimoĩmbýpe rehe, kóva oñemboguata oñemoatévo upe he’íva Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 ryepýpe, ha upéicha oñembokatupyryve hag̃ua tetã mba’apohárape mokõi ñe’ẽteépe. Ko’ã léi omokyre’ỹ mokõive ñe’ẽ tee ojeporu joja ha oñeñangareko hag̃ua, oñemoañetévo avei upéicha mayma tetãyguára ojegueroike ha oñeñangareko joja hag̃ua.

 Ko’ãichagua aty ñemoaranduverã rupive oñeipytyvõta tetã mba’apohára ikatupyryve hag̃ua ñe’ẽme, ikatuhag̃uáicha ombohovái hekopete tetãyguára remikotẽmby mokõive ñe’ẽ teeépe.  Ko’ã tembiapojoaju rupive, oñemombareteve tetã rekuái rembiaporãite oykeko mbaretéva tetã ñe’ẽita ñemomba’eguasu ha ñemyasãirã, oñeipytyvõvo upéicha mayma tetãyguárape ohupyty hag̃ua marandu ha kuave’ẽmby oikotevẽva.

PÑS omoirũkuri Mesa Tekoaty Ñangarekorã Caaguazú tavusúpe.

Posted on 22/05/2024

 Araapy 21 jasypo, pyhareve jave, R.I 3 Corrales tavaópe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) omoirũkuri Mesa Tekoaty Ñangarekorã, tetã rekuái omboguatáva oúvo. Ko mesa omyakã motenondehára Miguel Tadeo Rojas, Tetã Mburuvichavete Rembiapoita Ykekoha Moñondiveharaháicha. Karai Javier Viveros, PÑS sãmbyhyhára oykeko ko tembiapo porãite oikova’ekue R. I. 3 Corrales távape, Caaguazú tavusúpe opytáva, omoirũ chupe kuñakarai Celia Godoy, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ.

Omoirũ ha oykeko mbarete avei ko tembiapo karai Marcelo Soto, Caaguazú tavusu omotenondéva, hendive oĩkuri avei diputado Miguel del Puerto ha karai Víctor Raúl Nardelli, R. I. 3 Corrales tavao mburuvicha.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha oñopytyvõ mbarete oúvo táva rekuái ndive oñemba’apo hag̃ua Yhúme ñe’ẽnguéra ko’ẽrã rehe. Ko tembiapo ryepýpe oñemboheraguapy ñoñe’ẽme’ẽ ñopytyvõrã ha uperire oñeñepyrũtama oñeipytyvõ oku’e porã hag̃ua tavaópe Ñe’ẽnguéra Ñembohape Renda oñemoheñói ramoitéva.

Mesa Tekoaty Ñangarekorã rupive oñemba’apóta oñehenonde’a ha ojehapejoko hag̃ua tekomboriahu ha upeva’erã ojegueroikéta omba’apo hag̃ua avei tetãyguára umi táva hekomboriahuveha rérapegua. Ko tembiapo rupive, mayma tetãyguára ha tetã mba’apoharakuéra ojokupytýta omoñepyrũ hag̃ua tembiapoita oñembohovái hag̃ua tekoaty remikotevẽmby oñemopyendahápe ohóvo ko’ã mesa.