Category Archives: Marandu

El Principito nivačle ñe’ẽme jehechauka Villa Guaraníme

Posted on 27/03/2025

Ára 20 jasyapy 2025 ramo, Villa Guarani, oikohápe Francia embajador Parguáipegua ojehechauka ñepyrũ ha oñemyasãi El Principito nivačle ñe’ẽme oñembohasapyréva. Ko jehaipy porãite oñembohasa ko ñe’ẽ pyahúpe peteĩ apopyrã ohekáva tekojoparaeta ha ñe’ẽita ñemyasãi ha ñemombareterã, kóva ojepytaso mbarete ypykuéra ñe’ẽ hekove resãi hag̃ua ha ko’ãva oñembojoaju hag̃ua ñe’ẽporãhaipyre arapyregua rehe.

Ko atýpe oĩkuri opáichagua mburuvicha tendagua ha nivačle atýpegua, ohecharamo ha omomba’eguasúva ko aranduka ñe’ẽasa ojapova’ekue Teo Servín ha Avelino Falcón, ha Mirtha Pérez omoneĩva’ekue. Ko aranduka oñemog̃uahẽ umi nivaclé atyguápe Filadelfia-pegua ha mbo’ehao uperupiguápe, Boquerón tavusu jeykekópe, 13 jasyapy jave.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros omomba’eguasu ko apopyrã oipytyvõta rupi nivačle  ñe’ẽ ñemombareterã ha avei ko ñe’ẽasa omohendaha ko ypykuéra ñe’ẽme yvate umi ambue ñe’ẽ ykére, ñe’ẽporãhaipyreháicha avei. «Ko tembiapo omoañetejey nivačle ñe’ẽ tuichamba’eha arandupy ha ñe’ẽporãhaipyre ryepýpe ohechaukávo kóicha oĩha avei ambue ñe’ẽ ojeporuvéva ykére», he’i karai Viveros.

Ko apopyrã oñemboguata Decenio Internacional de las Lenguas Indígenas (2022-2032), UNESCO omboguatáva ryepýpe,oike El Principito ñe’ẽasa heta ypykuéra ñe’ẽ yvy’ape árigua ojejapóva apytépe. Umi aty nivačle-gua ha mbo’ehaokuéra tendaguápe oñeme’ẽta 2000 aranduka ñepyrũrãhaite, kóva oñemog̃uahẽta Boquerón tavusu ñepytyvõme.

Ko aty oikova’ekue Villa Guaraníme ohechauka iporãha oñemboguata ko’ãichagua tembiapojoaju oipytyvõva teko ha ypykuéra ñe’ẽ ñemombareterã ha upekuévo avei oñemopyenda hagua tekoaty ogueroikéva opavavépe, nomboykéiva avavépe ha omomba’eguasúva tekojoparaeta.

PÑS og̃uahẽ Misiones-pe oñongatu hag̃ua guarani ayvu

Posted on 27/03/2025

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra og̃uahẽ ko arapokoindýpe mbohapy táva Misiones-guápe omba’apove hag̃ua oúvo tembiapoguasu hérava «Registro del guaraní oral a partir de relatos de hablantes nativos de la lengua mayores de 60 años» ryepýpe.

Ko apopyrã iñepyrũmbýpe ogueroikéta 21 távape, 7 tavusuguápe oĩva Región Oriental-pe, oñondivepa ohupytývo amo 60 tapicha ikarai ha ikuñakaraivéma omombe’úva hembiasakue.

Ko tembiapo porãite omyakã Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽ PÑS ryepýpegua, ha hendive oñemoheñoise peteĩ corpus ñe’ẽ rehegua guarani ayvu guive, ko’ápe oikéta umi marandu okaharegua ymave ha ko’ág̃agua, aranduka’aty, jepokuaa, jeroviapy, ñemitỹ, tembi’u rehegua ha ambueve. Ko’ã marandu ohejáva iñe’ẽ ayvu rupive umi karai ha kuñakarai 60 ary oguerekóva guive, ko’ýte umi guarani añónte oiporúva ojeporúta avei oñemoñepyrũ hag̃ua ñe’ẽ ñembokuatia, ñehesa’ỹijo, ñemohenda ha ambueve.  Karai Arnaldo Casco Villalba;  Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhára , karai Moisés Olmedo  omyakãva Dirección de Tecnologías de la Información y Comunicación  ha DGIL mbohapehára Biera Yboty Cubilla, ha’e umi mba’apohára  og̃uahẽva’ekue Santa Rosa, San Juan ha Villa Florida távape, Misiones tavusúpe. Umi tavausu ojeiporavóva oñeg̃uahẽ hag̃ua ko tembiapo ñepyrũmbýpe ha’ehína Guairá, Caaguazú, Caazapá, Paraguarí, Misiones, San Pedro ha Cordillera. Peteĩteĩ tavusúpe oñeg̃uahẽta mbohapy távape, oñeg̃uahẽ ha oñemba’eporadúvo amo 60 tapicha rupi, oñemohu’ãvove ko ñe’ẽ rapereka.

Ayvu Rapyta ñehesa’ỹijo: Ñañemoag̃uivo Mbya Guarani rekoteégui.

Posted on 27/03/2025

Ág̃a 22 jasyapy jave oñemoñepyrũta aty ñemoirũ oñembosako’íva Ayvu Rapyta oñehesa’ỹijo hag̃ua: Mbya Guarani Guairá-pegua haipyre añetegua’ỹva, karai León Cadógan rembiapo guasu. Ko atýpe oñehesa’ỹijóta umi mba’e oñe’ẽva filosofía ha angapy rehegua, umi tembiasakue ñe’ẽ ayvu rupi oñembohasava’ekue ha oñeñongatúva ko arandukápe, kóicha mayma tapicha ohecharamóva ko’ã mba’e ikatúta oñemoag̃uive guarani jeroviapýgui. Ko tembiapo omyakã ha oporoipepirũ kuñakarai Gloria Scappini.

Ko jehaipy rehegua ha mba’érepa ojehecharamo

Ayvu Rapyta ombyaty umi Mbya Guarani rembiasagua’u, ñembo’e, purahéi ha ñe’ẽngue ombohasáva umi tapicha marangatu ha arandu atyguáva, ymave ndojeikuaakaiva’ekue avavépe ha upéi oñembokuatia rire ae ojeikuaukáva ambue atygua’ỹvape. Ko’ã ñe’ẽporãme ojejuhu ñe’ẽ-anga ypykue, oñemombe’úva ko mombe’ugua’u ñemombe’u rupive, oñeikuave’ẽvo avei tape guarani jeroviapy 0ñeikũmby porã hag̃ua.

Umi Mbya Guarani oĩ Tupí-Guarani ñe’ẽaty ryepýpe ha ymave oiko Paraguái, Argentina ha Brasil rembe’ýre.Ymaite guive ha’ekuéra oñemombarete ha okañy pe colonia ha evangelización-gui, okañývo umi ka’aguy mbytére, ko’ág̃aramo opapotámava ohóvo. Ko’ã mba’e ojehúva ryepýpe, ojehechajey ha oñehesa’ỹjóvo umi mba’e porãita ohejáva ñandéve hikuái, oñeipytyvõta avei ojehecha jey hag̃ua ichupekuéra ha upekuévo oñeñangareko hag̃ua hesekuéra.

Mba’éichapa oñemboguatáta ko’ã aty

Ko’ã atýpe oñemoñe’ẽ ha oñehesa’ỹijóta oñondivepa, ojehechara’ẽvo umi Mbya Guarani reko ha guarani kuaaty rehegua. Natekotevẽiri ojeikuaa ñepyrũ mba’eve avakuaaty ha ñe’ẽ rehegua, ko’ápe oĩtahaguére tapicha katupyry oporohesape’a ha oporoipytyvõtava oñeikũmby hag̃ua. Jepémo ko aranduka ha’ete ku nahesakãmba porãiva, ko aty oipytyvõta maymavépe oñemoag̃uive hag̃ua chugui ha upéicha oikũmby hag̃ua opaite mba’e oguerekóva ipype.

Preguntas de interés

Oñemba’eporanduvéva

Roñemongeta Gloria Scappini, etnóloga ha antropóloga social recharamomby, oñemoarandu ha omba’apóva umi Estudio Americanista rehehápe. Oñemoaranduva’ekue Universidad de París X Nanterre-pe, ha hekove pukukue ojepytaso mbaretéva tembikuaareka, tekombo’e ha consultoria-pe, ypykuéra avakuaaty ohapykuehóvo.

Mba’éichapa oipytyvõ León Cadógan rembiapo Mbya Guarani cosmovisión ha jeroviapy oñeikũmby hag̃ua ko’ág̃a.

León Cadogan omba’apo ha ojepytaso mbaretéva’ekue oikuaa hag̃ua umi Mbya Guarani arandupy, ñe’ẽ ha jeroviapy, avei mba’éichapa Paraguái colonia aja ojahéi ha oiko ypykuéra rapykuéri, ko’ã mba’e ojeha hapykuere pypuku ndahaéi Amérika avakuaatýpe añónte, arandupy ryepýpe (Tierras Bajas de América del Sur ha Tupi-Guarani aty), tuicha oipytyvõ avei oñehesa’ỹijo opaite mba’e ko aty etnografía rehegua taha’e tetãpy ha tetã jerére.

Cadogan, jepémo sapy’ánte iñapañuái tembikuaarekarã ha ypykuéra derécho rehe oñangareko hag̃ua, omba’apo mbarete heta hendárupi oiko peve ichugui Curador de Indios del Guairá ary 1950-pe. Hákatu umi apañuái oguerekóva oguenohẽjey chupe upe cargo-gui. Hekove puku aja, oheja hembiasakue ha avei mba’épa iporã ojeikuaauka ha oñemyasãiva’erã, upéichante avei moõpa tekotevẽ ojeike ha oñeñoraĩrõ ojeiporukuévo avakuaaty reko. Hembiapo akóinte ojepytaso umi ypykuéra yvy ha aty rehehápe.

Iporã ñanemandu’a umi Mbya Guarani ñepyrũrã ndojeheáihague tekoaty paraguaigua ndive, amo siglo XX rupi ae ojehe’a hesekuéra. Ko mba’e, avei hembiasakue ojepytaso mbaretéva colonia ha evangelización-gui, ha’ekuéra oikove rupi ka’aguýre oipytyvõ ichupekuéra hekotee omopyenda hag̃ua ha omba’apo hag̃ua avei iñarandupy rehe umi oikotevẽvéva rehehápe.

Ayvu Rapyta  oikuaaukáva ñe’ẽ jeroviapy rehegua oĩva’ekue iñongatupy, mba’épepa oipytyvõ ko aranduka jeikuaauka oñemyasãi ha oñeñangareko hag̃ua kuaapy ayvu rehegua ko’ã Mbya Guarani apytépe.

Ayvu Rapyta peteĩ tembiapo recharamomby omombe’úva jeroviapy ayvu  ha corpus mombe’ugua’u rehegua, avei oñongatúva opáichagua código ñe’ẽ rehegua umi Mbya añónte oikuaáva ha ombohasáva tekotevẽramo añónte. Ñepyrũrã oñembohasáva ko etnólogo-pe g̃uarã añónte ha ipahápe og̃uahẽva opavavépe, ko jehaipy oikotevẽ jesareko ha ñe’ẽasa porã oñeikũmby hag̃ua.

Pe Censo Indígena 2002 pegua, Bartomeu Melià,ombosako’iva’ekue oikuaauka ko’ã Mbya Guaranimegua opytaha mokõiha hendápe umi Tupí-Guarani ñe’ẽaty ryepýpe oñangareko ha oiporuvéva gueteri isy ñe’ẽ. Ko mba’e oiko jepémo ojehechakuaa ñe’ẽkõi térã mbohapy ñe’ẽ oikovéva ojoapytépe. Oikove oñondive guarani paraguayo, portugués ñe’ẽ ha ambue ypykuéra ñe’ẽ ikatu oike ijapytépe préstamo lingüístico rupive.

Mbya Guarani ñe’ẽ hekove resãi ko’ág̃a meve ojejapohaguére ijeroviapy ha ijepokuaakuéra, taha’e jeroky ha ñembo’e umíva, ayvu reko oñembojekupytýva purahéi ha ambue tyapu tee rehe, ko’ãva oñembohasa peteĩ atýgui ambue imitãvévape.

Tembiasa ko tembiapo rehegua

Ko aty aranduka ñemoñe’ẽ rehegua “Ayvu Rapyta ñemoñe’ẽ” heñói ñepyrũ pandemia aja tekotevẽ rupi ojejuhu ambue mba’e oipytyvõva ojeikokuaa hag̃ua apañuái aja. Pe cosmogonía indígena ha umi aty jeroviapy rehegua oipytyvõ mbarete oñeg̃uahẽ hag̃ua heta tapichápe, oikuaase ha oñemoaranduséva guarani precolonial rekotee reheguápe. Oñehendu opáichagua tyapu ha ñe’ẽ Mbya Guarani mba’éva, upéi oñehesa’ỹijo Cadogan rembiaporape oipytyvõ mayma henduhárape oikuaave hag̃ua heta mba’e heta mba’e antropología rehegua ha omongakuaave hag̃ua kuaapy etnolinguística rehegua.

Marandu Tekovẽva

Tembiapo: Aty ñemoñe’ẽ ha ñehesa’ỹijo rehegua, tapereko antropológico reheve. (Irundyha)

Aranduka: León Cadogan, Ayvu Rapyta: textos míticos Mbya Guaraní del Guairá mba’éva (1959 ha tenondeve oñeguenohẽva)

Mba’éichapa: Virtual

Omyakãta: Gloria Scappini, Lic. en Etnología ha Master en Antropología Social ha Sociología Comparativa oñembokatypyrýva  Estudios Americanistas-pe, avei Etnología, Prehistoria ha Etnomusicología Universidad de Paris X Nanterre, Francia-pe. Tembikuaarekahára, mbo’ehára, consultora.

Eñemboheraguapy cupo henyhẽ mboyve

Araka’épa: Arapokõi jave, 22 jasyapy 2025 guive, 14 aravo guive, 16 aravo peve (Paraguái aravo)
Ipukúta: 3 jasy- 12 arapokõi

Eñemomaranduseve ha eñemboheraguapy hag̃ua ikatu ehenói 0981 354 652 térã ehai ñandutiveve seminarioantropologicas@gmail.com-pe

Oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo guarani ñe’ẽayvu ñeñongaturã

Posted on 27/03/2025

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra og̃uahẽ ko arapokoindýpe mbohapy táva San Pedro-guápe omba’apove hag̃ua oúvo tembiapoguasu hérava «Registro del guaraní oral a partir de relatos de hablantes nativos de la lengua mayores de 60 años» ryepýpe. Ko apopyrã iñepyrũmbýpe ogueroikéta 21 távape, 7 tavusuguápe oĩva Región Oriental-pe, oñondivepa ohupytývo amo 60 tapicha ikarai ha ikuñakaraivéma omombe’úva hembiasakue.

Ko tembiapo oñemongue Ñe’ẽnguéra  Rapereka Moakãhapavẽ guive, PÑS ryepýpegua, ha hendive oñemoheñoise peteĩ ñe’ẽ’aty guarani ñe’ẽayvu rupive, ogueroikétava tekopy okaháregua yma ha ko’ág̃agua, aranduka’aty, jepokuaa, jeroviapy, ñemitỹ, tembi’u reko ha ambueve mba’e.

Guarani ñe’ẽ ayvu ñeñongatu ojejapóva ojejúvo oñehendu rire umi karai ha kuñakarai 60 ary oguerekóva guive rembiasakue ha ko’ýte umi guarani ñe’ẽ añónte oiporúva ojeporúta avei ñe’ẽ ñembokuatia, ñehesa’ỹijo, ñemohenda ha ambue raperekarã.&nbsp

PÑS rérape oĩkuri Abelardo Ayala, Biera Cubilla, José Quiñónez ha Ramón Herrera. Umi táva San Pedro-gua oñeg̃uahẽhápe ha’ékuri Resquín, Yrybucuá y San Estanislao.

Umi tavusu ojeiporavóva oñeg̃uahẽ hag̃ua ñepyrũrã apytépe oĩ : Guairá, Caaguazú, Caazapá, Paraguarí, Misiones, San Pedro ha Cordillera. Peteĩteĩ tavusúpe oñeg̃uahẽta mbohapy távape, oñeg̃uahẽ ha oñemba’eporadúvo amo 60 tapicha rupi, oñemohu’ãvove ko ñe’ẽ rapereka.

 

Oñemyasãi El Principito nivaĉlé ñe’ẽme

Posted on 27/03/2025

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo Decenio Internacional de las Lenguas Indígenas ryepýpe, aranduka ojehecharamóva yvy’ape ári El Principito, Antoine de Saint-Exupéry oha’i ñepyrũva’ekue, péina og̃uahẽma avei Chaco paraguayo korasõme, ko’ág̃a nivaĉlé ñe’ẽme, ko ñe’ẽme ombohasa Teo Servín ha Avelino Falcón, hákatu upe ñe’ẽasa ñemoneĩ paha opytákuri mbo’ehára Mirta Pérez pópe. Ko tembiapo iporãmbajepéva ojehechauka ñepyrũkuri pe arapo 13 jasyapy jave, 09:30 aravópe, Boquerón tavusuo kotyvusúpe, opytáva Filadelfia távape.

Ko aty oñembosako’i ikatu hag̃uáicha aranduka pyahu oñemog̃uahẽ nivaĉlé-gua atýpe, kóva oipytyvõtahaguére chupekuéra omokyre’ỹ hag̃ua ojoapytépe ñemoñe’ẽ ha upekuéko toikuaa avei ñe’ẽporãhaipyre arapýregua, ko’ãva oipyyvõ rehe ojehechakuaa hag̃ua tekojoparaeta ha ñe’ẽita oĩva yvy’ape ári. Ko aranduka ñe’ẽasa oykeko mbarete umi temimoĩmby omba’apóva arandupýre, avei tekombo’eregua ha upéichante avei umi aty omba’apóva guive ypykuéra rehehápe, oñemomba’eguasúvo ñe’ẽporãhaipyre mitã,  mitãrusu ha kakuaáva jehekombo’erã. Ko tembiapo omyakãkuri PIAF (Francia), Alianza Francesa ha Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha.

Aty oñemyasãihápe ko aranduka, oñemombe’u mba’erupípa tuichamba’e ko tembiporu ha mba’éichapa oipytyvõta ypykuéra atýpe. Karai Nicolás Mezzalira, Programa de Apoyo a la Implementación de la Educación Intercultural Bilingüe para los Pueblos Indígenas (PIAF, Francia) moakãhára,omomba’eguasu ko tembiapojoaju: « Ko apopyrã niigo techapyrã ñomoirũ reko rehegua, ha upéva ojehupyty ojejepytaso mbarete rupi hesehápe. Avy’aiterei amba’apohaguére peẽichagua mba’apohára ikatupyrýva ndive » he’i.

Upéichante avei, karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, omomba’uguasu ko tembiapo porãite omotenondéva nivaĉlé atýpegua, ko’ã tembiapojoaju rupive, ko ñe’ẽ indoamericano oñemohenda yvate avei ambue ñe’ẽ Europa-ygua ykére ha upekuévo avei oñemopyenda ñe’ẽporãhaipyreháicha. «Kóichagua tembiapo rupive nivaĉlé ñe’ẽ ojepytaso, oñemombarete ha oñemoporãve ojapyhýgui ha oñemomba’égui  ambue ñe’ẽ reko rehe» upéicha he’i karai sãmbyhyhára.

Umi nivaĉlé atýpe oñemog̃uahẽta 2000 aranduka, kóva oikóta Boquerón tavusuo ñepytyvõme.

TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA MBA’YRUVEVETEE TETÃMEGUA MOAKÃHA (DINAC) NDIVE

Posted on 12/03/2025

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (SPL), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, ombosako’i peteĩ ñombyaty tembiapo joajúpe Mba’yruvevetee Tetãmegua Moakãhára (DINAC) ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara, Diego Duarte; SPL pegua Walter Gómez, mba’apokuaahára; ha DINAC-pegua Edwar José Fraenkel Moreno, Coordinador General de Facilitación y Gestión Aeroportuaria, ha Elizabeth Sanguinetti, temimoĩmby-pegua mba’apohára.

Ko aty rupive oñembohape oñemoñe’ẽkõi hag̃ua temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽ teépe, ha avei oñembohape hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe marandu ñemyasãi umi tapicha oñehendu’ỹvape ha guarani oñe’ẽvape.

 TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA PARAGUAY MBA’YRUMÝI G̃UAHẼHA NDIVE     

Posted on 12/03/2025

 

   Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (SPL), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, ombosako’i peteĩ ñombyaty tembiapo joajúpe Paraguay Mba’yrumýi G̃uahẽha (Estación de Buses de Asunción) moakãhára ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara, Diego Duarte; SPL pegua Walter Gómez, mba’apokuaahára; ha Abog. Jorge Soler, Paraguay Mba’yrumýi G̃uahẽha moakãhára, ikatuhag̃uáicha oñemoñe’ẽkõi temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽ teépe, ha avei oñembohape hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe marandu ñemyasãi, oñemotenondehápe Léi 4251/10 ha Léi 6530/20.

MBA’YRUMÝI TETÃYGUA MOAKÃHAPAVẼ HA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA ÑOMBYATY TEMBIAPO JOAJÚPE

Posted on 12/03/2025

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, oñombyatýkuri tembiapo joajúpe Mba’yrumýi Tetãygua Moakãhapavẽ (DINATRAN) ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ ha Dirección General de Lengua de Señas Paraguaya Moakãhapavẽ, Celia Godoy; Diego Duarte, Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara PÑS-pegua; ha Luis Fernando González Ocampos, Mba’yrumýi Tetãygua Moakãharapavẽ, ikatuhag̃uáicha oñemoñe’ẽkõi temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽteépe, ha avei ojehechauka hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe umi yvypóra oñehendu’ỹvape ha guarani ñe’ẽhárape.

Ojehechauka Macherety-pe Arete Guasu documental, MITIC, UNESCO ha SPL ñepytyvõ rupive

Posted on 10/03/2025

 

Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemomba’eguasu Pa’aryjere Pukukue ryepýpe, ojejapo Arete Guasu documental jehechauka Macherety tetãyguára atyhápe, Boquerón tetãvorépe.

Ko tembiapo ñemombe’upy, omotenondéva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, Avaitéva Reko ha Iñe’ẽnguéra Ñeñangareko ha Ñemyasãi guive, oguereko Tembiporu Marandu ha Iñemoasãirã Motenondeha ha UNESCO ñepytyvõ. Arete Guasu documental ohechauka mba’eichaitépa ko ñemomorã tuichaiterei guarani arandupy ryepýpe, ohechaukágui oikoveha ko’ág̃a meve ha mba’eichaitépa guarani ñe’ẽ hembiapo ypykuéra reko tee ñongatu

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko ypykuéra reko tee pehẽngue; ha’e peteĩ ñemomorãguasu ohechaukáva mba’eichaitépa guarani ñe’ẽ ha reko oikove mbarete. SPL-pe g̃uarã, tuichaiterei mba’e ikatuhaguére ombohape ko tembiapo, ojoajúgui ambue iñirũnguéra ndive, ha omombe’úva guarani jepokuaa ymaguaréva irundy tavavore’ípe.”rupive.

 

Ernesto Fernández Polcuch, UNESCO Montevideo-pe Motenondehára, he’i: «Ypykuéra ñe’ẽ ñemombareko ndaha’éi añónte teko teete jepururã, ha’e avei tekojoja ha rembiasakue ñemomba’eguasu. Tekotevẽ jahecha ko’ã ñe’ẽ oikove haguã, taha’e ñemoarandahápe, tembiporu digital-pe ha avei tetã rekópe.»

Ko jehechauka rupive ojeheka ñemombarete guarani ñe’ẽ jehechakuaa ha ñemoingovejey, oñemoherakuãvo ñomongeta tekoambue rehegua ha tetãyguára ñemoirũ ha ñemombarete.

Comunidad Santa Teresita ohupyty proyección documental “Arete Guasu” joajúpe UNESCO ha SPL ndive

Posted on 10/03/2025

 

Década Internacional de Lenguas Indígenas ryepýpe, ojehechaukákuri documental Arete Guasu rehegua, Comunidad Santa Teresita, Boquerón tetãvorépe. Ko ta’angamýi ohechauka Arete Guasu ñemomorã, vy’aguasu guaranikuéra ohechaháicha.

Ko tembiapo, omotenondéva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, YPYKUÉRA ÑE’Ẽ ÑEÑONGATU HA ÑEMYASÃI MOAKÃHA guive, oipytyvõkuri avei  UNESCO ha TEMBIPORU MARANDU HA IÑEMOASÃIRÃ MOTENONDEHA (MITIC). Documental Arete Guasu omomba’eguasu ko vy’aguasu guaraní jesareko ryepýpe, omomba’eguasúvo ijeporu ko’ág̃a meve ha tembiapo orekóva ñe’ẽ ha ojehekoñongatu hag̃ua ypykuéra aranduty rekotee.

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko guaraní ánga pehẽngue; peteĩ arete ohechaukáva tavayguakuéra ñe’ẽ ha tekoha oikoveha. PÑS omomba’eguasu ikatúgui omboheko ha ohechauka iñirũnguéra ha’evéva ndive, ko tembiapo rupi ohekoñongatu guarani jepokuaa’yma irundy comunidad-pe”.

Ernesto Fernández Polcuch,  Oficina Regional UNESCO Montevideo-pe Myakahára, omomba’eguasu: “Ypykuéra ñe’ẽ ñeñongatu ndaha’éi katuete aranduty opaichagua jeroike añónte, avei jehechakuaa chupekuéra tembiasáramo”. Ñañangarekova’erã ko’ã ñe’ẽ rehe oikove hag̃ua, tekombo’épe ha avei tekoha digital ha tavayguára apytépe.

Ko’ã jehechauka omombaretese guarani ñe’ẽ jehechakuaa ha omombaretejey hekoambue ryepýpe, omokyre’ỹvo tenda ñomongetarã intercultural rehe ha oñemombarete hag̃ua tavavore’i.