Category Archives: Marandu

PÑS ohechauka hembiapo ñe’ẽ raperekaregua Aranduka Jehechauka Caaguazú-peguápe

Posted on 31/10/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽ guive, oĩkuri Aranduka Jehechauka Caaguazú-peguápe 16-háma ojejapóva, upépe moakãhára oñe’ẽ “Español jeroike guaraní paraguayo-pe” rehe.

Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, karai Arnaldo Casco Villalba, oĩkuri ñe’ẽ myasãiháramo aranduka jehechaukápe, oikova’ekue Coronel Oviedo-pe (Caaguazú tavusúpe).

Ko tembiapo oñemog̃uahẽvape ojehechauka DGIL rembiapokue oñe’ẽva hispanismo ojejuhúva Guarani Ñe’ẽ Ñe’ẽryrúpe rehe, Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ oguenohẽjeýva ha oñembotuichavéva ary 2021-pe.

 

PÑS omoirũ CONALIB ñembyaty mokõiha

Posted on 29/10/2024

Consejo Nacional de la Lectura y el Libro (CONALIB) oñembyaty mokõiha jey ko arapo jave. Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) rérape oĩkuri karai Arnaldo Casco,Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, oĩva ko atýpe atygua teéramo.

 

(CONALIB) oñemoheñói Léi 7140/23 Ñemoñe’ẽ ha Aranduka Ñemombareterã rehegua rupive ha hembiapoteéramo ombohape ha omboguatava’erã Tetã Aponde’a Ñemoñe’ẽ ha Aranduka Ñemombareterã.

 

Ta’ãnga: SNC

Tekoresãi Ñemokyre’ỹvo: Cáncer de mama jehapejoko ha jehechakuaa ijaravópe

Posted on 29/10/2024

Facultad de Enfermería ha Obstetricia, Universidad Nacional de Asunción (UNA)-pegua hembiapotee ryepýpe omokyre’ỹ maymavépe tekoresãi ha jeikoporãverã rekávo ha upéva ryepýpe ojapókuri hikuái peteĩ aty oñe’ẽ hag̃ua tembiapoguasu “Octubre Rosa” rehe.

 

Ko aty oikova’ekue Instituto Desarrollo rógape oñe’ẽkuri heta ñe’ẽmbyrã rehe, umíva apytépe oĩ tekotevẽha kuña ha kuimba’e ipyti’a ikáma ha ijyvaguy rehe ohechakuaavoi hag̃ua oĩramo akytã, avei mba’épa umi mba’e oipytyvõvéva ko mba’asy ojeguereko hag̃ua ha mba’épa ojehechakuaa ojejapouka hag̃ua mamografía. Ko’ã tapicha katupyry he’i jeyjey iporãha ojehechakuaa voi ko mba’asy ha upéicharamo ikatúta oñepohãno ha oñeipytyvõ has´vape okuera pya’eve hag̃ua.

 

Ko ñemongetápe oĩkuri Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apohararakuéra, oñembyatyva’ekue oikuaave hag̃ua mba’epyahu ko mba’asy rehegua ha oñondivepa tojehapejoko ko mba’asy vaiete hérava cáncer de mama.

Tekojoparaeta ha Ñe’ẽkõi Amandajépe ojehechauka ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekua Qom ñe’ẽmegua

Posted on 29/10/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) oĩkuri Tekojoparaeta ha Ñe’ẽkõi Amandajépe ha upépe ojehechauka ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekua oĩva Qom, Castellano ha Guaraníme, mokõive aranduka osẽ hag̃ua Bellas Artes oykeko mbarete avei. Ko amandaje ombosako’íkuri  Comisión Nacional de Bilingüismo oĩva Tekombo’e ha Tembikuaa Motenondeha ryepýpe, oipytyvõ avei Moakãharapavẽ aty, Instituto Superior Paraguáipegua taha’e tetãygua ha ha’e’ỹvapegua.

 

Ko’ã mokõi tembiporu porãite osẽva ohechauka ñepyrũ karai sãmbyhyhára Mgtr. Javier Viveros, oñe’ẽkuévo omomba’eguasúva ko’ã ypykuéra ñe’ẽ ha ojeruréva maymave omomba’eguasu hag̃ua ha upéichante avei he’I ko’a aranduka oipytyvõ mbaretétaha oñeñangareko ha oñemyasãi hag̃ua paraguái retã rekojoparaeta ha ñe’ẽnguéra.

 

Ko amandajépe oĩkuri avei heta tapicha omyakãva temimoĩmbykuéra, oĩkuri Instituto Superior de Bellas Artes moakãharapavẽ Mgtr. Osvaldo Olivera, avei CONES Moakãharapavẽ Aty Mburuvicha, Dra. Carmen Wildberger, umi Instituto Superior Privado rérapegua Lic. Antonia Elizabeth Ynsfrán, oĩkuri avei Claudelina Marín de Gibbons, Consejo de Directores umi Instituto Superior pegua oĩva CONES ryepýpe, ha ambueve.

 

Ko tembiapo jehechauka oipytyvõta Qom ñe’ẽ imbarete hag̃ua ha upekuévo taipyenda porãve ñane retã rekoatýpe, kóicha oñepytyvõvo tekombo’e oñemboguata hag̃ua hekopete oñemboyke’ỹme avavépe.

PÑS oĩkuri Tetã Mbo’ehaovusu Este-peguápe oñembohape hag̃ua ichupekuéra ñe’ẽnguéra jeporúpe

Posted on 29/10/2024

Karai Luis Cristóbal Chávez, asesor maranduasãi rehegua UNE ryepýpe, omog̃uahẽ ko mbo’ehaovusúpe mokõi PÑS mba’apohárape, peteĩva Karin Mendoza, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽmegua ha ambuéva katu Esmilse Ramirez, omba’póva Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Ko atýpe oñemongeta hikuái mba’éichapa ko mbo’ehaovusu guive oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo Léi 4251/10 oñemoañete hag̃ua ha upépe avei PÑS guive oñemog̃uahẽ ichupekuéra Léi 6530/20  Lengua de Señas  rehegua ha Tembiapoukapy hesegua 9274/23.

 

Iporã avei oñemomba’eguasu Facultad de Filosofía oĩva Tetã Mbo’ehaovusu Este-pegua ryepýpe oguerekoha 15 temimbo’e ohendu’ỹva omohu’ãva imbo’epy Licenciatura en Ciencias de la Educación rehegua ha ko’ag̃aitéramo oĩha avei peteĩ temimbo’e aty ohendu’ỹva oñemoarandúva ohóvo avei ko mbo’epyrãme.

PÑS og̃auhẽkuri Ciudad del Este tavaópe ohekombo’e ha ombohape hag̃ua ichupekuéra ñe’ẽ jeporúpe.

Posted on 29/10/2024

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL) ñemopyendarã rekávo, umi tavao ha tavusuo ryepýpe, ojerureháicha Tembiapoukapy 6797/17, oñeg̃uahẽ Ciudad del Este távape oñemba’apo hag̃ua itavaópe umi imburuvichakuéra ndive jahechápa ñe’ẽjoparaita oĩva upépe toñemomba’egusuvéi ha upekuévo tojeporu joja.

 

Karai Víctor Torales Esquivel, omoakãvahína Junta Municipal, hendive oĩ hembiapo irũ Hugo Daniel Benítez Ávalos, avei Arandupy Róga Moakãhára Salvador Barúa,Tekombo’e ha Arandupy Moakãhára karai Lorenzo Insfrán Romero ha upéicha oñondivepa omog̃uahẽ ko tavaópe mba’apoharakuéra PÑS-pegua Karin Mendoza, omba’apóva Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽme ha Esmilse Ramírez omba’apovahína Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Ko ñembyaty aja oñeñe’ẽ Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas rehegua ha Tembiapoukapy 9274/23 rehe ikatu hag̃uáicha ojeikuaa opaite mba’e ñe’ẽ rehegua ha avei mba’éichapa ikatu oñemombarete ha oñeñangareko tetã ñe’ẽnguéra rehe ha upéichante avei mba’eichaitépa oñopytyvõkuaa upeva’erã.

 

Avei,tavao mburuvichakuéra omombe’u upépe ojeguerekoha peteĩ ordenanza P^py 010/2011 JM he’iva mba’éichapa osẽva’erã ko távape umi marandu ñemurã rehegua ha ipype ojehaíva: “Opaite marandu ñemurã rehegua, ojehaiva’erã yvate ñe’ẽ teépe ha ojekuaaporãveva’erã ñe’ẽ teépe, ojerureháicha Tetã Léi Guasu iñakytã 140-pe (castellano-guarani), ñemuhára he’iva’erã mba’eichaitépa ojeiporúta peteĩva ha ambue), upéva he’ise upe ñemuhára ikatuha ojerure mba’e ñe’ẽmepa oipota osẽ upe marandu ñemurãva, kóva oñembojekupytyva’erã avei Léi P^py 1334/98 Omba’ejogua ha Omba’eporúva Ñangarekorã rehegua, akytã 8-ha rehe ”.

 

Oñemomba’eguasu avei ko tavaópe ojeporuha lengua de señas oñemyasãi hag̃ua marandueta arapokõindýpegua, kóicha oñemoañete ha oñeñangareko umi tapicha ohendu’ỹva derécho ñe’ẽ rehegua oĩva guive ko tavusúpe ha avei tetãpýregua.

PÑS og̃uahẽkuri Iñe’ẽngúva Aty rógape opytáva Hernandarias-pe

Posted on 29/10/2024

Aty mburuvicha, karai Oscar Giménez, hendive hembiapo irũ María de Giménez, avei vocal; Deisy Amarilla, vocal; Rosi Duarte, pytyvõhára ha ambue tapicha atýpegua María Virginia Benítez Alegre, Néstor Vera, Sergio Ramón Cáceres, Sergio Ojeda ha  Ferreira Duarte, omog̃uahẽ hembiapo rendápe PÑS mba’apohárape, Karin Mendoza omba’apóva Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽme ha Esmilse Ramírez omba’apóva  Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Oñembyaty aja mokõive temimoĩmby rérapegua oñemongeta hikuái mba’éichapa oñemoñepyrũ ko aty, mba’e mba’épa omboguata hikuái oúvo umi tapicha iñe’ẽngúva ndive ha upépe avei oñeme’ẽ ichupekuéra Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra reghegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas  rehegua ha Tembiapoukapy hesegua 9274/23.

 

Ipahápe he’i ojupe tekotevẽha oñemboguata mbo’esyry oñembo’ehápe lengua de señas mayma tapicha atyguávape g̃uarã, upéichante avei ambuéichagua ñembokatupyryve.

Oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo Sanapaná aty ñe’ẽ jehaperekápe

Posted on 24/10/2024

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo oñeñangareko ha oñemoingojey hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ ryepýpe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros, hembiapo irũnguéra ñepytyvõme, oñemongeta kyre’ỹ oúvo umi ypykuéra ndive oñembyaty hag̃ua umi marandu ojeiporútava oñehesa’ỹijokuévo Sanapaná Payvoma ñe’ẽ.

 

 

Pe comunidad Anaconda, Sanapaná aty reheguápe, oñeime aja oñeñemongetákuri líder Chiquiño Patrocinio ndive, he’íva tekotevẽtereiha oñeñangareko Sanapaná aty ñe’ẽ ha arandupy rehe.

 

 

Ko ñemongeta ojejapo ojejúvo PÑS rembiapotee ryepýpe, tetã ñe’ẽjoparaeta ñemombareterã ryepýpe, oñembojekupytývo avei Décenio Internacional de las Lenguas Indígenas (DILI) rehe.

 

Sãmbyhyhára Riveros omyesakãjey hemimoĩmby guive oykeko mbareteha Estado rembiapotee oñemboguatáva oñepytyvõ hag̃ua ko’ã tetã rembiaporãita ogueroikéva opavavépe ha omokyre’ỹva iñe’ẽnguéra ypy ñemomba’eguasu ha jeporu katui.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha kóicha omoañetejey avei iñe’ẽ omba’apo mbaretévo Paraguái mba’erekopytee rehehápe, ha’éva iñe’ẽ ha iñarandupy, ha omba’apóta gueteri oúvo peteĩteĩ ypykuéra ñe’ẽ ñane retãmegua taipyenda mbarete ha tojehupi yvate.

 

PÑS omoñepyrũ ñe’ẽ rapereka Enxet Sur atygua ndive

Posted on 24/10/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros, hembiapokuéra irũ ndive, oñembyatýkuri Enxet Sur aty moakãhára ha rérapegua ndive, omoñepyrũ hag̃ua Mba’eporandu ha’eva’erã Previa, Libre ha Informada (CPLI).  Ko aty oñembosako’i oñembohape hag̃ua tembiapojoaju oñeñongatu ha oñemombarete jey hag̃ua ñe’ẽ ypy Enxet Sur mba’éva.

 

 

Ko aty mba’eporandurãva, oñemboguata tetã rembiaporãite ypykuéra ñe’ẽ derécho ñemoañete potávo, kóva tuichamba’e ogueroikehaguére umi ypykuéra atýpe omba’apo ha omoneĩ hag̃ua opaite mba’e iñe’ẽ ha iñarandupy rehehápe. Oñembyaty aja hikuái, umi atygua omog̃uahẽ hemimo’a, ipy’apy ha hemiandukuéra, he’i jey ha ojerurévo iñe’ẽ avyvu toñehendu ha tojejapo tembiapo ñemboguata aja.

 

 

Mba’eporandu Previa, Libre ha Informada oñemboguatavéta ohóvo ko’ã jasy oúvape, oñeñembyatývo ha oñemboguatávo tembiapoita ojeroikehápe opavavépe, ha oñemoañetévo avei umi tembiapo oñemboguatáva ñe’ẽ ñemombareterã toguata py’aguapýpe, oñemomba’eguasúvo ichupekuéra ha ojehechakuaávo aty rembipota.

 

PÑS oipytyvõ mbarete oúvo Alto Paraná tavusuópe iñe’ẽnguéra rekoguatarãme

Posted on 24/10/2024

Umi tembiapo oñemboguatáva guive oñemopyenda ñepyrũ hag̃ua las Unidades de Asuntos Lingüísticos (UAL) tavao ha tavusuo ryepýpe, ojerureháicha Tembiapoukapy 6797/17, oñeg̃uahẽkuri avei Alto Paraná tavusuópe oñembohape ha oñemoirũ hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra rekoguatarãme.

 

Karai Eligio Martínez Morel, tekombo’e sambyhyhára, omog̃uahẽ hembiaporendápe PÑS mba’apoharakuérape, umíva apytépe oĩkuri Karin Mendoza, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽmegua ha Esmilse Ramírez Lengua de Señas Moakãhapavẽmegua.

 

Pe ñembyatypy aja oñeñe’ẽ mba’épa ojerure Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra Rehegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas rehe oñe’ẽva ha Tembiapoukapy hesegua 9274/23 ñe’ẽnguéra oñembohape porãve hag̃ua ha upéichante avei oñeñemongeta mba’éichapa mokõive temimoĩmby oñopytyvõkuaa oñemombarete hag̃ua ñe’ẽnguéra ojeporúva guive umi 22 táva oĩva ko tavusuo ryepýpe.

 

Ipahápe he’i ojupe iporãva’erãha oñemboheraguapýramo ñoñe’ẽme’ẽ ñopytyvõra oñemoañete porãve hagua opaite tembiapoukapyrã ojeruréva ko’ã léi ha apoukapykuéra.