Monthly Archives: May 2025

Oñehesa’ỹijojey ha oñemoneĩ Sanapaná Payvoma ñe’ẽ mbaretekue Karandilla Potýpe

Posted on 12/05/2025

Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ omboguatákuri peteĩ tembiapo Karandilla Potýpe, Sanapaná atýpe, opytáva Presidente Hayes tavusúpe, Cháko ryepýpe.

Ko ñembyatypy aja oñehesa’ỹijojey ha oñemoneĩ marandu Sanapaná ñe’ẽ rehegua umi líder ha ambue moakãhára atygua ñepytyvõme. Ko kuatiápe oñeñongatu umi marandu oñeguenohẽva’ekue mba’eporandu ojejapova’ekue chupekuéra rupive, kóva oguenohẽ sanapaná payvoma ñe’ẽ rekove resãi ha imbaretekue mamo henda ojeporuhápe guive.

Ko’ã marandu osẽva tuichamba’e oñemoñepyrũ hag̃ua ambue tembiapo oñeñangareko ha omombareteve hag̃ua ko ypykuéra ñe’ẽ.

Ko tembiapo omyakãkuri upérõ Sonia Ávalos, Ypykuéra Ñe’ẽ Oguepotáva Ñemoĩngove ha Ñemombaretejey Mbohapehára, ha mba’apohára Zeneida Quiñonez, mokõivéva Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽmegua.

Oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo oñemombarete hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ Guaná atygua, Río Apa-pe

Posted on 12/05/2025

Ypykuéra Paraguaigua ñe’ẽ ñemombareterã ryepýpe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra og̃uahẽkuri Guaná aty, Río Apa-pegua rendápe, opytáva San Lázaro táva, Concepción tavusúpe. Mba’apohára ohova’ekue apytépe oĩkuri PÑS sãmbyhyhára, karai Javier Viveros, omoirũ ha omotenondéva mburuvichaháicha ko tembiapotee.

Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ omboguata ko tembiapo imba’apohára Zeneida Quiñónez ha Matías Medina ñepytyvõme, ko’ãvape omog̃uahẽ aty moakãhara ha mbo’eharakuéra.

Ko ñembyatypy aja, oñeñemongeta líder Miguel Cuéllar ha ambue moakãhára ko atýpegua ndive, ikatu hag̃uáicha oñemba’apove ojehóvo oñemyasãi ha oñemombarete hag̃ua guaná ñe’ẽ. Upépe, oñemog̃uahẽ avei máva mávapa ikatu ojeiporavo ijapytekuéragui oike hag̃ua Red de Promotores Lingüísticos-pe.

Oñemog̃uahe mokõi téra ikatúva oike ko atýpe: peteĩva ha’e peteĩ mitãkuña pyahu oikuaa mimíva guana ñe’ẽ, itúva guaná ha isy toba, ikatútava oiporu jey ko ñe’ẽ hogaygua oiporuhaguére ha ambuéva katu ha’ehína peteĩva umi kuñakarai oiporúva gueteri ñe’ẽ nieta, oikuaáva ko ñe’ẽ oikove rupi ijarýi ha iñe’ẽ ndive.

 

Krai líder opyta ombyatývo ijatyguápe upépe oñeñe’ẽ hag̃ua  mávapa oĩta herakuéra oike hag̃ua ko Red ryepýpe. Upereire oñemomarandúta PÑS-pe oñemboaje ha oñemoañete hag̃ua umi téra ojeiporavova’ekue.

Ñemongeta Ñe’ẽjoparaeta Paraguáipe rehegua ombyaty FACEN – UNA remimbo’e ha mbo’eharakuérape

Posted on 12/05/2025

Paraguay, 28 jasyrundy 2025- Mbo’ehára rembiapo jehechakuaa, ñemomba’eguasu ha ñemomorarã tekojoparaeta ryepýpe, Departamento de Formación Docente, Facultad de Ciencias Exactas y Naturales (FACEN)-pegua Universidad Nacional de Asunción (UNA) poguýpe oĩva, omoakãva MSc. Carlos Daniel González, ombosako’íkuri ñemongeta hérava “Ñe’ẽjoparaeta Paraguáipe”, ko’ýte oñeñe’ẽ hag̃ua umi ypykuéra aty ñe’ẽnguéra rehe.

Ko aty, oikova’ekue FACEN rógape, oĩkuri kuñakarai Carmen Rossana Bogado, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ, omombe’úva hembiasa umi ypykuéra rekohápe, upéichante avei umi tembiapo omyakã ha momboguatáva guive PÑS rupive oñeñangareko ha oñemombaretejey hag̃ua ko’ã ypykuéra ñe’ẽ.

Ko ñemongeta apytépe, ojehechauka avei umi tembikuaareka omotenondéva FACEN mbo’eharakuéra, ohesa’ỹijóva matemática ñembo’e ypykuérape g̃uarã, upéichante avei oñemog̃uahẽ temimbo’ekuéra rembiasa omba’apo rire umi aty oikotevẽvéva ndive ha oñemboyke’ỹme avavépe.

Ko ñemongeta oikova’ekue oñemboguatákuri Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ rembiapotee ryepýpe, omba’apo kyre’ỹva oúvo ypykuéra ñe’ẽ oñeñangareko ha oñemyasãi hag̃ua, upéichante avei oñembojekupytýva Decenio Internacional de las Lenguas Indígenas (DILI), UNESCO omoañetéva, jehupytyrãnguéra rehe.

Temimbo’e ha mbo’eharakuéra jeike ko’ãichagua tembiapópe ohechauka mbo’ehaovusu rembiapo ojepytasoha tekombo’e oporogueroikéva ha tekojopareta

rehehápe, kóicha avei ohechakuaa ha omomba’eguasúvo Paraguáipe iñe’ẽta ha iñarandupyeta rupi.

PÑS omboheraguapy ñoñe’ẽme’ẽ Sociedad Internacional Misionera ndive ñe’ẽkõi ha ypykuéra ñe’ẽ ñemombareterã rekávo

Posted on 10/05/2025

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha(PÑS) ha Sociedad Internacional Misionera (SIM-GGG) omboheraguapy Ñoñe’ẽme’ẽ ojokupyty ha omba’apapo joaju hag̃ua oñondive opaichagua apopyrã ñe’ẽ ha arandupy rehegua, ko’ýte umi omokyre’ỹtava oñemyasãi hag̃ua ñe’ẽkõi ha umi ypykuéra ñe’ẽ Paraguaigua oñemombareteve hag̃ua.

Ko ñoñe’ẽme’ẽ ñemboheraguapy oikókuri Paraguay távape, upépe oĩkuri del Mgtr. Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára ha karai Javier Bohórquez Sánchez, SIM-GGG moakãhára. Mokõive temimoĩmbygua ojokupyty omboguatava’erãha oñondive tembiapojoaju ogñeg̃uahẽ hag̃ua okaháre, upérupi oĩgueteri tapicha oiporúva guarani añónte ha’erupi iñe’ẽ ypy.

SIM-GGG heta apopyrãma omboguata oúvo taha’e yvyramba’apo, tesãirã, mymbarekokuaa, tembiporupyahu rehegua ha ogueroikévo avei mbo’epy ñandejára ñe’ẽ rehegua guarani ñe’ẽme oñemboyke’ỹme umi aty térã tekoha rekotee. Ko’ã tembiapópe ojeiporu mba’eporurã ñehendurãva (MP3) oguerekóva grabación guarani ñe’ẽme Grupo de Grabaciones en Guarani (GGG) ombosako’iva’ekue.

Ambueháguio, PÑS – tetã remimoĩmby oñemoheñoiva’ekue Léi 4251/10 rupive ha hembipota ryepýpe oisãmbyhyva’erã tembiapoita ojehape’apo, ojehapereka ha oñeñangarekohag̃ua Paraguái ñe’ẽnguéra rehe ha omba’apova’erã avei oñemombarete hag̃ua Paraguái ñe’ẽ tee mokõivéva ha opaichagua ñe’ẽ.

Umi tembiaporape aponde’a oñemboguapýva ñoñe’ẽme’ẽme  ryepýpe oĩ:

Mba’eporurã ñehendurãva guarani ha castellano ñe’ẽme apo ha ñemyasãi, oñembosako’iva ojeiporu hag̃ua tekombo’e, arandupy, mba’e’apoporãmby ha ambue mba’ekuaapy ryepýpe.

Apopyrã ñehendurãva guerojera ha upéi toñemog̃uahẽ opárupi umi maranduasãi rupive.

Mba’apohára  peteĩteĩ temimoĩmbygua ñembyaty omba’apótava umi apopyrã ñe’ẽ rehegua oñemoañete ha oñemboguata hag̃ua.

Tembiapojoaju oñembosako’i  ha oñemboguata hag̃ua aponde’a ha apopyrãnguéra oipytyvõ mbaretétava  ypykuéra aty ñane retãmeguápe.

Mokõive temimoĩmby ojokupyty omonguévo oñondive apopyrã oipytyvõtava guarani  ha castellano ñe’ẽ ojeporumeme hag̃ua ayvu ha jehaípe, oñemomba’eguasúvo tekojoparaeta ha ojegueroikévo opavavépe, ojehechakuaávo avei tuichamba’eha ñe’ẽita, arandupy mba’erekopyetaháicha.

Ko ñoñe’ẽme’ẽ ñemboheraguapy niko omoñepyrũ tetã rembiaporãite oporogueroikéva ha omba’apóva avei Paraguái ñe’ẽita rehehápe, ko’ýte okaháre, umírupi sa’ive og̃uahẽgui tembiporu iñe’ẽng̃uéra teépe ha upéva tekotevẽ rupi oguereko hikuái hekoha ha hekovekuéra oñakãrapu’ãve hag̃ua.