Monthly Archives: December 2024

Oñembojopói umi ha’evéva’ekue jeiporavo «Mombe’urã mbyky Castellano ha Guaranímeguápe»

Posted on 09/12/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros oĩkuri jopói ñeme’ẽhápe, upépe ojehechakuaa umi ha’eveva’ekue «Mombe’urã mbyky Castellano ha Guaranímeguápe»  Centro Cultural de la República El Cabildo ha Academia Olímpica Paraguaya ombosako’iva’ekue ha oykeko mbaretéva Comité Olímpico Paraguayo, PÑS ha Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ.

Umi mburuvicha apytépe oĩkuri Lic. Aníbal Saucedo, CCR Cabildo moakãharapavẽ; karai Camilo Pérez, Comité Olímpico Motenondehára; ha karai Arturo Picardo, Academia Olímpica Paraguaya Motenondehára. Ko arýpe ko jeiporavo oñembohérava «Legado”, oñoa’ãkuri 23 mombe’urã castellano-pegua ha 2 guaranímegua.

Jopói peteĩha oñeme’ẽkuri haipy castellomegua hérava «El Mulato»-pe, omboheraguapyva’ekue seudónimo «Dangel” ramo ha ohai  Ámbar Monserrat Ocampos Duarte.

Jopói mokõiha katu oñeme’ẽ haipy hérava a «El legado de las hojas»-pe, omboheraguapýva seudónimo “Ofelia Wilde» háicha ha María Fabiola Méndez Irún ohaiva’ekue, ha jopói mbohapyha oñeme’ẽ haipy hérava «Autobiografía»-pe, omboheraguapýva seudónimo «Zenitsu» ramo ha Marcelo Adrián Gill Ibarra ohaiva’ekue. Ambueháguio, ojehechakuaa avei: “El secreto de la caja misteriosa», seudónimo «Pepe» ramo oñemboheraguapýva ha José Set Chen Lan Incio ohaiva’ekue; avei haipy «Un legado de paz”, oñemboheraguapýva seudónimo “Terma” háicha ha Brandon Daniel Álvarez Ramírez rembiapokue;  avei  haipy hérava «El legado de la tía muñeca”, oñemboheraguapýva seudónimo «Capitán Capital» ramo ha José Pablo Frete Yódice ohaiva’ekue; ha, «Almendro Malabar», seudónimo «Sergio Giacchette»  háicha oñemboheraguapýva ha  Sarah Jacquet ohaiva’ekue.

 

Jepémo umi haipy guaranímegua sa’i oñemog̃uahẽ han upévare umi jurado ndoiporavói avavépe, oñeme’ẽ peteĩ jehechakuaa karai Carlos Ullón Ruiz Diaz-pe, ohaihaguére mombe’urã Ykua Yvoty.

 

Umi jopói ohupytyva’ekue ko’ã haihára katupyry ha’evéva ko jeiporavópe ha’e:  3 millón jopói peteĩha; pasaje ojeho hag̃ua tetã oĩva mercosur ryepýpe; jopói mokõiháramo ha aranduka’aty, mbohapyha jopóiramo.

 

Umi haipy csatellanomegua oha’ã hag̃ua oĩkuri Mary Monte de López Moreira, Amanda Pedrozo ha Mónica Laneri. Guaranimegua haipy katu oha’ã hag̃ua oĩkuri haihára Lino Trinidad Sanabria, Arnaldo Casco ha Amanda Pedrozo.

Aty omba’apótava GuaranIA jeguerojera ha ñemboguatápe oñembyatýkuri, kóva ha’ehína apopyrã pyahu Inteligencia Artificial rehegua guarani ñe’ẽme g̃uarã

Posted on 09/12/2024

 

Ko’ápe oñembyatýkuri tapicha ikatupyrýva tembiporupyahu, ñe’ẽ ha guarani arandupýpe ikatu hag̃uáicha oñemopyenda ko apopyrã rembiaporape. Ko atýpe õikuri Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) rérapegua, omoakãva’ekue sãmbyhyhára Javier Viveros, oĩkuri avei Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, Arnaldo Casco Villalba, Tembiporu Marandu ha Iñemoasãirã Moakãhára, Moisés Olmedo. Upéichante avei, oĩkuri avei Dr. Luca Cernuzzi, Mauro Lugo, Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ Yta ha ambue tapicha katupyry paraguaigua mbo’ehaovusupegua ha ikatupyry mbaretéva tembiporupyahúpe, oñe’ẽva’ekue mba’épa ogueru hendive ha mba’épepa oipytyvõta ko apopyrã ikatu hag̃uáicha guarani ñe’ẽ oñemyasãi ha oikove katui tembiporupyahúpe.

 

PÑS oipytyvõta ome’ẽvo tembiporu Corpus de Referencia del Guaraní Paraguayo COREGUAPA mba’éva, upéichante avei ambue kuatia oipytyvõtava ojeiporu ñepyrũ ha ojejepokuaa hag̃ua IA rehe. Ko apopyrã, ko’ág̃a oñemoñepyrũvahína, oikuaaukava’erã moõ mevépa oñeg̃uahẽ ág̃a ambue ary ohasa vove poteĩ jasy, kóicha oñemoañete hag̃ua ko tembiporu pyahu ogueroikéva guarani ñe’ẽme umi plataforma digital-pe.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha og̃uahẽ Loma Plata-pe oipytyvõ hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra rekoguatápe

Posted on 09/12/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ojekóvo Decreto 6797/17 rehe, omba’apo oúvo tavao ha tavusuoháre oñe’ẽ hag̃ua ichupekuéra ko tembiapoukapy rehe ha oikuaauka hag̃ua ichupekuéra kóva ojerureha toñemopyenda Unidad de Asuntos Lingüísticos ha umíva apytépe oñeg̃uahẽ Loma Plata tavaópe oñeipytyvõ hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra rekoguatápe.

 

PÑS mba’apohára apytépe oĩkuri José Quiñónez, Esmilse Ramírez, Karin Mendoza ha Mariela Gutiérrez ha omog̃uahẽ ichupekuéra Milciades Ramos, omoakãva Apopyrãnguéra Renda ha César Ramón Carrillo Méndez, Administración ha Finanzas Moakãhára. Ko’ápe oñeñeẽ Léi P^py 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, Léi P^py 6530/20 Lengua de Señas rehegua ha Decreto Reglamentario hesegua P^py  9274/23 rehe, avei oñemongeta hikuái mba’e mba’épa  ikatukuaa omboguata oñondive oñemombarete hag̃ua  ñe’ẽnguéra ko távapegua.

 

Mburuvichakuéra ko tavaópegua oikuaaauka itavaópe ojeguerekomaha ñe’ẽkõime pe kuatia mba’yru mboguatarã. Upéichante avei oñe’ẽme’ẽ hikuái ko tavao guive oykeko mbaretétaha tetã rembiaporãite oñemboguatátava mokõive ñe’ẽ tee ojeporu joja ha oñemombareteve hag̃ua ha omoĩvo avei peteĩ mba’apohára omoakãtava ko Unidad de Asuntos Lingüísticos tavao ryepýpe.

 

PÑS omboguata oúvo ko’ãichagua tembiapo omokyre’ỹvo ñane retã ñe’ẽkõi jeporu joja ha upekuévo avei toñemyasãi ha upéi toñemboguata he’íva Léi 6530/20 lengua de señas paraguiagua rehegua ha decreto reglamentario hesegua, kóicha ohechauka ojepytasoha temimoĩmbyháicha ñe’ẽnguéra rehehápe oñangareko hag̃ua ko’ãva ani hag̃ua opa ni ikangy.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra og̃uahẽ omba’apo hag̃ua Boquerón tavaópe

Posted on 09/12/2024

Tembiapoukapy  6797/17 ojerure oñemopyenda hag̃ua Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL) umi tavao ha tavusuoháre ha upéva ryepýpe mba’apoharakuéra Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhápegua og̃uahẽkuri Boquerón tavaópe oipytyvõ hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra jeporu porãverãme.

 

Derlis Bogado, tavao pytyvõharapavẽ ha Edilda Valdez, Tekombo’e sãmbyhyhára, omog̃uahẽ hembiapo rendápe PÑS mba’apoharakuérape, umíva apytépe oĩkuri José Quiñónez, Esmilse Ramírez, Karin Mendoza ha Mariela Gutiérrez.  Ko ñembyatypy aja oñemongeta hikuái Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, avei  Léi P^py 6530/20 Lengua de Señas rehegua ha Decreto Reglamentario  hesegua P^py 9274/23 rehe, upéichante avei oñe’ẽ hikuái umi tembiapojoaju ikatútava mokõive temimoĩmby omboguata omombarete hag̃ua ko tavao ñe’ẽnguéra reko.

Tavao mburuvichakuéra omombe’u ko táva hekojoparaeta ha iñe’ẽjoparaetaha avei, ipype ojejuhu 22 ypykuéra aty, 14 pytagua aty ha 3 aty menonita. Avei, he’i hikuái oykeko mbaretétaha umi polítika ñe’ẽ ñesãmbyhy rehegua oñemboguatáva mokõive ñe’ẽ tee ñemombareterã ha omoñepyrũtaha tembiapo oñemopyenda hag̃ua tavao ryepýpe pe Unidad de Asuntos Lingüísticos ha peteĩ mba’apohára omoakãtava ko tembiaporenda.

 

 

Ko tembiapo PÑS oñemboguata ojejúvo okaháre ñane retã ñe’ẽkõi ñemombareterã ha upekuévo avei oñemyasãi hag̃ua Léi 6530/20 lengua de señas rehegua ha decreto reglamentario hesegua.

 

PÑS og̃uahẽkuri San Pedro del Ycuamandyyú tavaópe oipytyvõ ha ombohape hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra rekoguata porãrã

Posted on 09/12/2024

Umi tembiapo oñemboguata meméva ojejúvo Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL) ñemopyendarã rekávo taha’e tavao ha tavusuoháre, ojerureháicha Tembiapoukapy 6797/17 oñeg̃uahẽ avei San Pedro del Ycuamandyyú tavaópe oñeipytyvõ hag̃ua ichupekuéra iñe’ẽnguéra jeporu ha rekoguata porãverã.

Tavao pytyvõharapavẽ karai Crispín Antonio Benegas González ha hembiapo irũnguéra upépegua omog̃uahẽ Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra Laureano Lezcano, Esmilse Ramírez, Karin Mendoza ha Saturnina Díaz Molinas-pe.

Ko ñembyaty aja PÑS mba’apohára oñe’ẽ chupekuéra Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas rehegua ha Decreto Reglamentario 9274/23 rehe ha upéichante avei umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo oñemombarete hag̃ua ñe’ẽnguéra ko tavao ryepýpe.

Tavao mba’apoharakuéra ohechauka oipytyvõseha tembiapotee ñe’ẽnguéra ñesãmbyhy rehegua oñemombarete hag̃ua ko távape mokõive ñe’ẽ tee ha omoñepyrũtaha tembiapo oñemoĩ hag̃ua peteĩ mba’apohára omoakãtava pe unidad de asuntos lingüísticos tavao ryepýpe.

Ko tembiapo oñemboguata ñe’ẽkõi tee ñemombareterã ryepýpe ha upéichante avei Ley 6530 lengua de señas rehegua decreto reglamentario hesegua ñemyasãirã.