Monthly Archives: October 2024

Revista Argentina-ygua omyasãi PÑS artículo tembikuaaareka rehegua

Posted on 31/10/2024

 

Pe artículo tembikuarekaregua oñembohérava “Téra teekuéra oiporúva tetãyguára ko’ág̃agua”, ombosako’iva’ekue Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽ oĩva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ryepýpe, oñemyasãi revista El Toldo de Astier-pe, Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación rehegua, Universidad Nacional de La Plata ryepýpegua (Argentina).

 

Ko tembiapo ohechauka umi tapicha réra guaranímegua ojehaperekava’ekue, peteĩteĩ téra oguereko ijykére iñe’ẽasa, sapy’ánte kóva ha’e ñe’ẽasa literal, ha heta jey oĩ ohechaukáva mba’épa upe téra he’ise guarani rekopýpe. Upéichante avei, ojehechauka máva mávapa hína umi ñe’ẽ ojeiporuvéva, upéicha ojeikuaauka mávapa hína umi ñe’ẽ tetãyguára oiporuve ha oguerohoryvéva ñane retãme.

 

Ko’ãva ha ambueve marandu ko artículo rehegua ikatúta oñemoñe’ẽ ko revista ñandutiroguépe ha’éva: http://www.eltoldodeastier.fahce.unlp.edu.ar/numeros/numero29/sumario.

PÑS oĩta Ñe’ẽheta Rehegua Amandaje Porundyhápe, Oĩháme Tetãygua ha Pytagua

Posted on 31/10/2024

 

Ag̃a 31 jasypa jave, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára karai Javier Viveros ha kuñakarai Rossana Bogado de Orué, omoakãva Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ, oñe’ẽta Ñe’ẽasa, Tapereka, Arandupyeta ha Ñe’ẽheta Rehegua Amandaje Porundyhápe, Oĩháme Tetãygua ha Pytagua, oikótava San Lorenzo távape.

Karai sãmbyhyhára oñe’ẽta Qom ñe’ẽryru rehe, mba’éichapa oñemba’apókuri hese ha upéichante avei mba’éparaka’e PÑS Rembiapo osẽ ha ojeikuaauka hag̃ua ko tembiapo porãite. Hákatu, moakãhára Rossana Bogado de Orué oñe’ẽta hembiasakuére, umi mba’eita ohasava’ekue umi ypykuéra aty ndive, ko’ýte umi mbya guaraní ha pai tavvyterã ndive.

Ko amandajépe oĩta heta tapicha katupyry tetã ambuegua, oñe’ẽtava heta mba’e ñe’ẽ reheguáva rehe, umíva apytépe oĩ ñe’ẽ rape’apo ha umi polítika ojeipor{uva tetã ambue rehe oñeñangareko hag̃ua ñe’ẽnguéra oguepotámava rehe.

Ko tembiapo, ombosakoíva Instituto Yvy Marãe’ỹ oñembohasáta upe aravoitépe Facebook rupive, upéicha ikatúta oapite tapicha arapyregua oike ipype ha ohecha ko’ã ñe’ẽmyasãi oñeñe’ẽhápe ñe’ẽnguéra ha arandupy reko rehe ha mba’éichapa oñeñangarekova’erã hesekuéra.

 

Tapicha’aty oiporavótava tembikuaareka ha’evéva 2024-pegua, jopói AranduPy ryepýpe oñembyaty ko árape

Posted on 31/10/2024

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sambyhyhára, karai Javier Viveros oñembyaty ko árape umi tapicha’aty oiporavótava tembikuaareka ha’evéva pe jopói AranduPy ryepýpe, umíva apytépe ojejuhu Tadeo Zarratea, Domingo Aguilera ha Delicia Villagra-Batoux, ko’ápe oñembyaty hikuái ohesa’ỹijo hag̃ua umi jehaipy oñemog̃uahẽva’ekue rehe. Oñomongeta ha ojokupyty rire ojehai peteĩ acta oñemboguapyhápe tapicha ha’evéva hembiapópe réra ha péina ohupytýva jopói peteĩha ko tembikuaareka ryepýpe.

Ko tembikuaarekahára réra ojeikuaaukáta ág̃a arapoteĩ 8 jasypateĩ jave, Tembikuaarekahára Paraguaigua Ára jegueromandu’ahápe.

PÑS ohechauka hembiapo ñe’ẽ raperekaregua Aranduka Jehechauka Caaguazú-peguápe

Posted on 31/10/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽ guive, oĩkuri Aranduka Jehechauka Caaguazú-peguápe 16-háma ojejapóva, upépe moakãhára oñe’ẽ “Español jeroike guaraní paraguayo-pe” rehe.

Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, karai Arnaldo Casco Villalba, oĩkuri ñe’ẽ myasãiháramo aranduka jehechaukápe, oikova’ekue Coronel Oviedo-pe (Caaguazú tavusúpe).

Ko tembiapo oñemog̃uahẽvape ojehechauka DGIL rembiapokue oñe’ẽva hispanismo ojejuhúva Guarani Ñe’ẽ Ñe’ẽryrúpe rehe, Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ oguenohẽjeýva ha oñembotuichavéva ary 2021-pe.

 

PÑS omoirũ CONALIB ñembyaty mokõiha

Posted on 29/10/2024

Consejo Nacional de la Lectura y el Libro (CONALIB) oñembyaty mokõiha jey ko arapo jave. Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) rérape oĩkuri karai Arnaldo Casco,Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, oĩva ko atýpe atygua teéramo.

 

(CONALIB) oñemoheñói Léi 7140/23 Ñemoñe’ẽ ha Aranduka Ñemombareterã rehegua rupive ha hembiapoteéramo ombohape ha omboguatava’erã Tetã Aponde’a Ñemoñe’ẽ ha Aranduka Ñemombareterã.

 

Ta’ãnga: SNC

Tekoresãi Ñemokyre’ỹvo: Cáncer de mama jehapejoko ha jehechakuaa ijaravópe

Posted on 29/10/2024

Facultad de Enfermería ha Obstetricia, Universidad Nacional de Asunción (UNA)-pegua hembiapotee ryepýpe omokyre’ỹ maymavépe tekoresãi ha jeikoporãverã rekávo ha upéva ryepýpe ojapókuri hikuái peteĩ aty oñe’ẽ hag̃ua tembiapoguasu “Octubre Rosa” rehe.

 

Ko aty oikova’ekue Instituto Desarrollo rógape oñe’ẽkuri heta ñe’ẽmbyrã rehe, umíva apytépe oĩ tekotevẽha kuña ha kuimba’e ipyti’a ikáma ha ijyvaguy rehe ohechakuaavoi hag̃ua oĩramo akytã, avei mba’épa umi mba’e oipytyvõvéva ko mba’asy ojeguereko hag̃ua ha mba’épa ojehechakuaa ojejapouka hag̃ua mamografía. Ko’ã tapicha katupyry he’i jeyjey iporãha ojehechakuaa voi ko mba’asy ha upéicharamo ikatúta oñepohãno ha oñeipytyvõ has´vape okuera pya’eve hag̃ua.

 

Ko ñemongetápe oĩkuri Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apohararakuéra, oñembyatyva’ekue oikuaave hag̃ua mba’epyahu ko mba’asy rehegua ha oñondivepa tojehapejoko ko mba’asy vaiete hérava cáncer de mama.

Tekojoparaeta ha Ñe’ẽkõi Amandajépe ojehechauka ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekua Qom ñe’ẽmegua

Posted on 29/10/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) oĩkuri Tekojoparaeta ha Ñe’ẽkõi Amandajépe ha upépe ojehechauka ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekua oĩva Qom, Castellano ha Guaraníme, mokõive aranduka osẽ hag̃ua Bellas Artes oykeko mbarete avei. Ko amandaje ombosako’íkuri  Comisión Nacional de Bilingüismo oĩva Tekombo’e ha Tembikuaa Motenondeha ryepýpe, oipytyvõ avei Moakãharapavẽ aty, Instituto Superior Paraguáipegua taha’e tetãygua ha ha’e’ỹvapegua.

 

Ko’ã mokõi tembiporu porãite osẽva ohechauka ñepyrũ karai sãmbyhyhára Mgtr. Javier Viveros, oñe’ẽkuévo omomba’eguasúva ko’ã ypykuéra ñe’ẽ ha ojeruréva maymave omomba’eguasu hag̃ua ha upéichante avei he’I ko’a aranduka oipytyvõ mbaretétaha oñeñangareko ha oñemyasãi hag̃ua paraguái retã rekojoparaeta ha ñe’ẽnguéra.

 

Ko amandajépe oĩkuri avei heta tapicha omyakãva temimoĩmbykuéra, oĩkuri Instituto Superior de Bellas Artes moakãharapavẽ Mgtr. Osvaldo Olivera, avei CONES Moakãharapavẽ Aty Mburuvicha, Dra. Carmen Wildberger, umi Instituto Superior Privado rérapegua Lic. Antonia Elizabeth Ynsfrán, oĩkuri avei Claudelina Marín de Gibbons, Consejo de Directores umi Instituto Superior pegua oĩva CONES ryepýpe, ha ambueve.

 

Ko tembiapo jehechauka oipytyvõta Qom ñe’ẽ imbarete hag̃ua ha upekuévo taipyenda porãve ñane retã rekoatýpe, kóicha oñepytyvõvo tekombo’e oñemboguata hag̃ua hekopete oñemboyke’ỹme avavépe.

PÑS oĩkuri Tetã Mbo’ehaovusu Este-peguápe oñembohape hag̃ua ichupekuéra ñe’ẽnguéra jeporúpe

Posted on 29/10/2024

Karai Luis Cristóbal Chávez, asesor maranduasãi rehegua UNE ryepýpe, omog̃uahẽ ko mbo’ehaovusúpe mokõi PÑS mba’apohárape, peteĩva Karin Mendoza, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽmegua ha ambuéva katu Esmilse Ramirez, omba’póva Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Ko atýpe oñemongeta hikuái mba’éichapa ko mbo’ehaovusu guive oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo Léi 4251/10 oñemoañete hag̃ua ha upépe avei PÑS guive oñemog̃uahẽ ichupekuéra Léi 6530/20  Lengua de Señas  rehegua ha Tembiapoukapy hesegua 9274/23.

 

Iporã avei oñemomba’eguasu Facultad de Filosofía oĩva Tetã Mbo’ehaovusu Este-pegua ryepýpe oguerekoha 15 temimbo’e ohendu’ỹva omohu’ãva imbo’epy Licenciatura en Ciencias de la Educación rehegua ha ko’ag̃aitéramo oĩha avei peteĩ temimbo’e aty ohendu’ỹva oñemoarandúva ohóvo avei ko mbo’epyrãme.

PÑS og̃auhẽkuri Ciudad del Este tavaópe ohekombo’e ha ombohape hag̃ua ichupekuéra ñe’ẽ jeporúpe.

Posted on 29/10/2024

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL) ñemopyendarã rekávo, umi tavao ha tavusuo ryepýpe, ojerureháicha Tembiapoukapy 6797/17, oñeg̃uahẽ Ciudad del Este távape oñemba’apo hag̃ua itavaópe umi imburuvichakuéra ndive jahechápa ñe’ẽjoparaita oĩva upépe toñemomba’egusuvéi ha upekuévo tojeporu joja.

 

Karai Víctor Torales Esquivel, omoakãvahína Junta Municipal, hendive oĩ hembiapo irũ Hugo Daniel Benítez Ávalos, avei Arandupy Róga Moakãhára Salvador Barúa,Tekombo’e ha Arandupy Moakãhára karai Lorenzo Insfrán Romero ha upéicha oñondivepa omog̃uahẽ ko tavaópe mba’apoharakuéra PÑS-pegua Karin Mendoza, omba’apóva Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽme ha Esmilse Ramírez omba’apovahína Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Ko ñembyaty aja oñeñe’ẽ Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas rehegua ha Tembiapoukapy 9274/23 rehe ikatu hag̃uáicha ojeikuaa opaite mba’e ñe’ẽ rehegua ha avei mba’éichapa ikatu oñemombarete ha oñeñangareko tetã ñe’ẽnguéra rehe ha upéichante avei mba’eichaitépa oñopytyvõkuaa upeva’erã.

 

Avei,tavao mburuvichakuéra omombe’u upépe ojeguerekoha peteĩ ordenanza P^py 010/2011 JM he’iva mba’éichapa osẽva’erã ko távape umi marandu ñemurã rehegua ha ipype ojehaíva: “Opaite marandu ñemurã rehegua, ojehaiva’erã yvate ñe’ẽ teépe ha ojekuaaporãveva’erã ñe’ẽ teépe, ojerureháicha Tetã Léi Guasu iñakytã 140-pe (castellano-guarani), ñemuhára he’iva’erã mba’eichaitépa ojeiporúta peteĩva ha ambue), upéva he’ise upe ñemuhára ikatuha ojerure mba’e ñe’ẽmepa oipota osẽ upe marandu ñemurãva, kóva oñembojekupytyva’erã avei Léi P^py 1334/98 Omba’ejogua ha Omba’eporúva Ñangarekorã rehegua, akytã 8-ha rehe ”.

 

Oñemomba’eguasu avei ko tavaópe ojeporuha lengua de señas oñemyasãi hag̃ua marandueta arapokõindýpegua, kóicha oñemoañete ha oñeñangareko umi tapicha ohendu’ỹva derécho ñe’ẽ rehegua oĩva guive ko tavusúpe ha avei tetãpýregua.

PÑS og̃uahẽkuri Iñe’ẽngúva Aty rógape opytáva Hernandarias-pe

Posted on 29/10/2024

Aty mburuvicha, karai Oscar Giménez, hendive hembiapo irũ María de Giménez, avei vocal; Deisy Amarilla, vocal; Rosi Duarte, pytyvõhára ha ambue tapicha atýpegua María Virginia Benítez Alegre, Néstor Vera, Sergio Ramón Cáceres, Sergio Ojeda ha  Ferreira Duarte, omog̃uahẽ hembiapo rendápe PÑS mba’apohárape, Karin Mendoza omba’apóva Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãhapavẽme ha Esmilse Ramírez omba’apóva  Lengua de Señas Moakãhapavẽme.

 

Oñembyaty aja mokõive temimoĩmby rérapegua oñemongeta hikuái mba’éichapa oñemoñepyrũ ko aty, mba’e mba’épa omboguata hikuái oúvo umi tapicha iñe’ẽngúva ndive ha upépe avei oñeme’ẽ ichupekuéra Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra reghegua, Léi 6530/20 Lengua de Señas  rehegua ha Tembiapoukapy hesegua 9274/23.

 

Ipahápe he’i ojupe tekotevẽha oñemboguata mbo’esyry oñembo’ehápe lengua de señas mayma tapicha atyguávape g̃uarã, upéichante avei ambuéichagua ñembokatupyryve.