Skip to main content
Oñeg̃uahẽkuri Ñe’ẽmbucu tavusuópe oñembohape ichupekuéra ñe’ẽnguéra rekoguatarãme.

Oñeg̃uahẽkuri Ñe’ẽmbucu tavusuópe oñembohape ichupekuéra ñe’ẽnguéra rekoguatarãme.

Ñe’ẽnguéra Ñembohape Renda ñemopyendarã tavao ha tavusoháre,  Tembiapoukapy 6797/17 ojerureháicha, oñeg̃uahẽkuri Ñe’ẽmbucu tavusuópe ojehesape’a ha oiñeipytyvõ chupekuéra mba’éichapa oñemboguatava’erã umi ñe’ẽ ko tendápe. Ko tembiapo oñemboguata avei tetã rekuái rembiaporãite Tekoaty Ñepytyvõrã ryepýpe.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rérape og̃uahẽ Esmilse Ramírez ha Karin Mendoza ha omog̃uahẽ ichupekuéra hembiaporendápe Cynthia Ortega Irigoitia, Tekombo’e Sãmbyhyhára Tavusupegua.

 

Ko ñembyatypy aja oñeñe’ẽ Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua, Léi  6530/20  lengua de señas paraguaya rehegua ha decreto reglamentario hesegua 9274/23 ojeruréva rehe ñe’ẽ rehehápe. Upépe oñeñemongeta avei mba’eichaitépa mokõivéva ikatu oñoipytyvõ oñemba’apo porãve hag̃ua ñe’ẽnguéra renonderã rehe ko tavusuo ryepýpe.

 

Peteĩ mba’e ojehecharamóva ha’e oñemba’apotaha oñondive oñembosako’ívo peteĩ haipyre tekombo’eregua mokoive ñe’ẽme (guaraní – castellano), ikatuhag̃uáicha ojehekombo’e umi temimbo’e ohupytývape “Hambre Cero” ko tavusúpe. Ko ñepytyvõmby rupive ojeheka umi temimbo’e tohupyty hi’upyrã héva ha hesãiva.

 

Ko ñembyatypy oipytyvõ tuicha oñemombarete hag̃ua katupryrykuéra ñe’ẽ rehegua ko tendápe ha omoañete jey tetã rekuái rembiaporãite mokõive ñe’ẽ tee ha Lengua de señas ñemyasãirã taha’e tekombo’e ha tekoatýpe.

Oñeg̃uahẽkuri mbo’ehao Luque-peguápe oñemb’apo hag̃ua lengua de señas jeporumemerã rehe

Oñeg̃uahẽkuri mbo’ehao Luque-peguápe oñemb’apo hag̃ua lengua de señas jeporumemerã rehe

Ikatu hag̃uáicha oñemongu’e umi apopyrã lengua de señas jeporumemerã ñane retãme, tekombo’e ryepýpe, Léi 6530/20 «omopyenda añetéva lengua de señas paraguaya tetã ñe’ẽtéramo» ha tembiapoukapy hesegua 9274/23 ojerureháicha, oñeg̃uahẽkuri Escuela Básica n.º 7891 Medalla Milagrosa rógape, opytáva Limpio távape, ko tendápe og̃uahẽkuri Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, karai Javier Viveros, omoirũ chupe Lengua de Señas Moakãharapavẽ Sapy’agua, kuñakarai Celia Godoy ha hendive oĩ avei hembiapo irũnguéra Esmilce Ramírez ha Zulma Trinidad, mokõivéva mbohapehára ko moakãhamegua.

Ko’ãvape omog̃uahẽ mbo’ehaópe mbo’ehára Karimy Yaluff de Fretes, Escuela Medalla Milagrosa moakãhára, omoirũ ichupe karai Hernán Fretes, Fundación Primer Paso Mburuvicha. Ko ñembyatypy aja oñeñemongeta mba’éichapa oñemba’apo ko mbo’ehao guive oñembo’e hag̃ua lengua de señas opiate mbo’esyrýpe, uperire ojeho ojeike umi mbo’ehaokotýpe, ojeikuaa hag̃ua umi tembiasa ñembo’e ha jeikuaa rehegua omyakãva mbo’ehára ha temimbo’ekuéra, ko’ápe ojeiporu tapereko DUA, ko techapyrã jehekombo’eregua ojeiporúva educación inclusiva-pe g̃uarã ohechakuaa temimbo’ekuéra ojoavyha ojuehegui, peteĩ iñambueha ambue temimbo’égui kuaapy japyhýpe ha ha upévare oñeikuave’ẽ  peteĩ currículo oñemoambuekuaáva tekotevẽháicha, ojehechakuaávo umi temimbo’e  rekotevẽmby ha rekopy, ko’ýte umi mitã ha mitãrusu ohendu’ỹva ha ohendúva, kóicha ojehechakuaa ko temimoĩmbýpe ojeporumemeha lengua de señas apañuai’ỹme.

PÑS ohupi ñe’ẽryru iñandutiroguépe oñemyasãi hag̃ua tetãmegua ñe’ẽnguéra

PÑS ohupi ñe’ẽryru iñandutiroguépe oñemyasãi hag̃ua tetãmegua ñe’ẽnguéra

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ojepytaso mbarete jey hembiapo tee rehehápe oñangareko ha omyasãivo ñe’ẽita ñane retãmegua, omog̃uahẽvo mayma tetãyguára pópe ñe’ẽryru digital Paĩ Tavyterã-Guarani iñandutirogue rupive.Ko ñe’ẽryru digital ohechauka mba’éichapa oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo oñeñangareko ha oñemoingove katui hag̃ua ñe’ẽ Pai Tavyterã, peteĩva umi ypykuéra ñe’ẽ Paraguáipegua oñeha’ãva oikove puku hag̃ua ha oike hag̃ua tembiporupyahúpe. Ko tembiapo rupive ojeguerekóta peteĩ tembiporu opavave oiporukuaáva, oipytyvõtava oñembo’e ha oñeñangareko hag̃ua ko ñe’ẽ, oñeipytyvõvo avei kóicha umi ñe’ẽ puruhára tee, temimbo’e, tembikuaarekahára ha mayma tapicha ohecharamo ha oikuaasevéva ñane retã ñe’ẽita.

Ñe’ẽryru “Vocabulario Paĩ Tavyterã-Guarani”, ñepyrũrã oñemog̃uahẽva’ekue jehaipýpe, ko’ág̃aramo ojeguerekóma digital-pe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha ambue temimoĩmby ojepytasóva ypykuéra ñe’ẽ ñeñangarekorã oñomoirũ rupi hesehápe. Ko tembiporu ndaha’éi ñe’ẽ añónte oñongatúva, katu oñongatu avei aty Paĩ Tavyterã rekotee ha jepokuaa.

Kuñakarai Celeste Escobar, lingüista hecharamomby, omomba’eguasu tembiporupyahu jeporu ko tembiapópe: «Tuichaitereimba’e ojeiporu ha oñemombarte jey hag̃ua, koýte umi tapicha imitãvévape g̃uarã ha ndoguerekói térã ndohupytýiva ko’ãichagua tembiporu. Ko’ã tembiporu ikatukuaa ojeiporu mokõi hendáicha, taha’e mbo’ehao térã ogapýpe. Umi TICs katuetei ompyenda tapereko pyahu ha’e rupi tembiporu tekombo’erã opavave ohupytykuaáva, ndapehyguasúi ha heta oĩ rupi avei».

Ko ñe’ẽryru digital Paĩ Tavyterã-Guarani ojejuhúma Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ñandutiroguépe: https://spl.gov.py/diccionarios/.

Ko tembiapo rupive ojehechakuaa mba’éichapa PÑS ojepytaso mbarete ñe’ẽita Paraguaipegua rehehápe ha upévare omba’apo kyre’ỹ oñeñangareko ha oñemombarete jey hag̃ua ñe’ẽnguéra umi tapicha tenondeve gotyoguápe g̃uarã.

PÑS oĩkuri Encarnación libroferia 20-hápe.

PÑS oĩkuri Encarnación libroferia 20-hápe.

Araapy 4 jasyporundy jave, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha oĩkuri ambue temimoĩmby rerapegua ndive Encarnación libroferia-pe, 20-háma ojejapóva ha oikova’ekue Universidad Autónoma de Encarnación (UNAE) rógape, Itapúa tavusúpe.

 

Ko atýpe, Mgtr. Biera Yboty Cubilla, miembro alterna ha avei Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽmegua mba’apohára oĩkuri Consejo Nacional de la Lectura y Libro (CONALIB) ryepýpe ha oñe’ẽ «Debate abierto sobre planes de fomento del libro y la lectura» rehe, upépe ojejesarekove umi mba’e ñe’ẽ rehegua rehe, taha’e Léi 7140/23 ha tembiapoukapy 1596/24 omohendáva ko Léipe.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sambyhyha omog̃uahẽ hembiaporendápe Fundación CIRD ha «Smashed Paraguay rérapegua.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sambyhyha omog̃uahẽ hembiaporendápe Fundación CIRD ha «Smashed Paraguay rérapegua.

Karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha kuñakarai Celia Godoy, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ omogũahẽ PÑS rógape umi tapicha oúva Fundación CIRD ha apopyrã “Smashed Paraguay rérape”.

 

Ko ñembyatypy oikókuri PÑS rembiaporendápe ha upépe og̃uahẽkuri Carlos Vera, Mitãrusu ha Mitãkuña  Pytyvõhára CIRD ryepýpe  ha Cristina Lezcano, tekombo’ehára Smashed Paraguay-pegua. Ko aty oñembosako’i oñemog̃uahẽ hag̃ua apopyrã “Smashed Paraguay”, ohekáva toñehenonde’a mitãrusu ha mitãkuña rekovai ñoha’ãnga oporohekombo’éva rupive.

 

Sãmbyhyhára Viveros omombe’u PÑS oykeko mbareteha umi tekoaty remikotevẽmby ha ogueroike ñe’ẽita oñemoag̃ui hag̃ua tekoatýpe.

 

Ombohape oñondive tembiapo tenonde gotyorã, upépe oñemoneĩta upe apopyrã guarani ñe’ẽ ha lengua de señas-pe, kóicha oñemba’apo mbaretévo Paraguáipe ojeroike ha oguata hag̃ua ojoykére arandupy ha ñe’ẽnguéra.

PÑS og̃uahẽkuri Comunidad Puerto Barra-pe Aché aty reheguáva

PÑS og̃uahẽkuri Comunidad Puerto Barra-pe Aché aty reheguáva

Pe arakõi ohasaramóvape, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) og̃uahẽkuri Comunidad Puerto Barra-pe Aché aty reheguáva, opytáva Naranjal-pe, Alto Paraná tavusúpe, ikatu hag̃uáicha oñeñongatu ha oñeñangareko katui Aché ñe’ẽ rehe. PÑS rérape og̃uahẽ upépe isãmbyhyhára karai Javier Viveros, omoirũ ichupe Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ, kuñakarai Rossana Bogado de Orué; oĩ avei Matías Medina, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemyasãi ha Jekuaauka Mbohapehára, avei Bjarne Fostervold ha Andrés Torales, consejero de Área.

 

Oĩ aja hikuái upe tekohápe oñemboguatákuri peteĩ ñembyatypy  oñembosako’i hag̃ua peteĩ Amandaje ko’ã atýpegua ndive oñemoneĩ hag̃ua umi Aché ñe’ẽ, tekotevẽva ojejapo  oñeñangareko katui ha oñemombarete jey hag̃ua iñe’ẽnguéra. Ko atyhápe, oñeñemongeta mba’e mba’épa ikatu ojejapo Ache ñe’ẽ oñeñongatu hag̃ua, oñemomba’guasúvo avei ko tembiapo ouporãtava ndaha’ei Ache atyguápe g̃uarãnte, katu kóva oipytyvõta avei ñe’ẽ ha arandupy ñane retãmegua hekoveresãi hag̃ua.

 

Tapicha katupyry Bjarne Fostervold ichagua oipytyvõramo oñemboguatakuaa heta apopyrã ndetuicháva, oñembojekupytývo oñondive kuaapy tembikuaaregua ha umi tapicha atýpegua rembiasa ha arandutee.

Visita de asesoramiento lingüístico a la gobernación del Ñeembucú

Visita de asesoramiento lingüístico a la gobernación del Ñeembucú

En el marco de la implementación de las Unidades de Asuntos Lingüísticos (UAL) en las estructuras organizacionales de las municipalidades y gobernaciones, conforme al decreto 6797/17, se llevó a cabo una visita de asesoramiento y acompañamiento técnico-lingüístico a la gobernación del Ñeembucú. Esta iniciativa también forma parte de las acciones del gobierno central dentro del Sistema de Protección Social.

La delegación de la Secretaría de Políticas Lingüísticas (SPL), integrada por Esmilse Ramírez y Karin Mendoza, fue recibida por la secretaria departamental de educación, Cynthia Ortega Irigoitia en su despacho. Durante la reunión se abordaron temas clave como las implicancias de la Ley 4251/10 de Lenguas, la Ley 6530/20 de lengua de señas paraguaya y su decreto reglamentario 9274/23. Se discutieron los mecanismos de colaboración interinstitucional disponibles para fortalecer las capacidades lingüísticas de los distritos que forman parte de la gobernación.

Uno de los temas destacados fue la elaboración conjunta de un material de apoyo pedagógico bilingüe (guaraní – castellano), con el objetivo de educar a los estudiantes beneficiados por el programa “Hambre Cero” en el departamento. Esta iniciativa busca promover una alimentación nutritiva, sana y suficiente.
La reunión fue un paso importante hacia el fortalecimiento de las capacidades lingüísticas en la región y reafirma el compromiso del gobierno en la promoción de las lenguas oficiales y la inclusión de la Lengua de Señas Paraguaya en el ámbito educativo y social.

PÑS ombyasy Dr. Tracy Lewis rekovejeíre

PÑS ombyasy Dr. Tracy Lewis rekovejeíre

26 jasypoapy jave, Siracusa (Nueva York)-pe omano Dr. Tracy Lewis, 76 arýpe. Karai Tracy Lewis hekovereñói Colorado távape,  ary 1947-pe.  Oñemoarandúkuri Dartmouth College ha Universidad de Brown-pe, Tracy omba’apo mbo’eháraramo 46 ary pukukue, umíva apytépe oiko 36 ary español ha portugués ñe’ẽ mboeháraramo, State University of New York en Oswego-pe, upépe ojehechakuaa ichupe Mbo’ehára Ha’evévaramo.

 

Tracy imitã aja ohasavekuri Etiopía-pe, hogayguakuéra ova mboyve Potsdam, Nueva York-pe. Ha’e ohayhu añeteva’ekue ñe’ẽnguéra ha ojehekombo’e ha’eñoite guaraní, italiano, amárico ha ambueve ñe’ẽme.

 

Paraguái ñe’ẽporãhaipyre, ñe’ẽ ha arandupy ohayhu añetégui, ou heta jey ñane retãme, ohejahaguépe ipypore tekombo’e ha ñe’ẽporãhaipyrépe. Ohai ha omyasãi mbohapy aranduka ñe’ẽpoty reheve, oĩva inglés, español ha guaraní ñe’ẽme, kóicha ohechaukávo ikatupyryha ojuhu hag̃ua ñe’ẽpoty tekoaty rekopýpe. Upéichante avei, ha’ékuri moñe’ẽhára laico, tupão episcopal St. Matthew’s, Liverpool-pe.

 

PÑS guive rombyasy ko tapicha katupyry rekovejei, hekove aja omba’apo kyre’ỹva’ekue guaraní ñe’ẽ rehehápe, ñe’e ohayhu añete ha ohesa’ỹijo pupukuva’ekue, ipype ohaihaguére avei heta ñe’ẽpoty.

PÑS oĩkuri ñe’ẽmyasãiháramo amandaje recharamombýpe

PÑS oĩkuri ñe’ẽmyasãiháramo amandaje recharamombýpe

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) oĩkuri Tembikuaa, Arandupy ha Tekoatyregua Amandaje 7-hápe, ombosako’iva’ekue Universidad Católica, Itapúapegua (Encarnación tavaygua). Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽ, karai Arnaldo Casco Villalba, oñe’ẽ ha omog̃uahẽ upépe pe tembikuaareka «Estudio sobre la toponimia en la lengua guaraní del Paraguay»-gui osẽva’ekue.

 

Ko aty guasuete ojeikuaakahápe opáichagua tembikuaareka oikókuri Savoy Hotel Encarnación-peguápe, ha oiko 29, 30 ha 31 jasypoapy jave.  PÑS rérape oĩ avei tembikuaarekaháramo kuñakarai Biera Yboty Cubilla, Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãharapavẽmegua.

 

Ko tembiapo guasuete guaraní ñe’ẽ toponimia rehegua, PÑS ombosako’iva’ekue rupive ojeikuaa, oñehesa’ỹijo, oñemohenda, ojeipapa ha oñemoambue ko’ã topónimo oĩva ayvúpe, Guarani Ñe’ẽ Rerekuaa ojerureháicha ijapoukapykuérape.

 

Ko tembikuaarekápe ojejuhu 3941 topónimo oĩva guaraníme, ko’ãva apytégui 2709 oĩ guaranietépe, ambue katu ojoaju ambue ñe’ẽ rehe, ko’ãva ha’ehína castellano, ypykuéra ñe’ẽ térã pytagua ñe’ẽ ndive. Umi ñe’ẽ retakuégui, 3110 ñe’ẽ (79 %) oikotevẽ ñemyatyrõ ijehaipýpe.

UNI oipyhy “Cátedra Guaraní AUGM-pegua” omokyre’ỹ hag̃ua guaraní ñe’ẽ rapereka ha jehekombo’e América del Sur-pe

UNI oipyhy “Cátedra Guaraní AUGM-pegua” omokyre’ỹ hag̃ua guaraní ñe’ẽ rapereka ha jehekombo’e América del Sur-pe

Tetã Mbo’ehaovusu Itapuapegua rógape, Consejo Superior Universitario (CSU) kotyvusúpe oñembohasákuri tembiporupyahu rupive “Cátedra Guaraní AUGM-pegua”, ombosako’iva’ekue Asociación de Universidades del Grupo Montevideo (AUGM). Ko tembiapoguasu ombyatypaite umi tapicha katupyry omba’apokyre’ỹva guaraní ñe’ẽ ñemyasãi, ñembo’e ha jehapereka rehe América del Sur-pe.

 

Ko atýpe oñe’ẽ ñepyrũ Tetã Mbo’ehaovusu Itapuapegua Sãmbyhyhára, mbo’ehára Doctor Hermenegildo Cohene Velázquez, omoirũ avei ichupe Vicerrectora, Dra. Nelly Monges de Insfrán.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rérape oñe’ẽkuri Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ, kuñakarai Celia Godoy, ha’e omomba’eguasu ko’ãichagua tembiapo oipytyvõgui guaraní ñe’ẽ oñemombarete ha ojehecha hag̃ua mamo hendárupi, ñe’ẽ ha arandupy mba’erekopyháicha. Upépe oñe’ẽ avei, viceministro Educación Superior-pegua (MEC) ha Consejo Nacional de Educación Superior (CONES) mburuvicha, karai Federico Mora.

 

Ko tembiapópe oikékuri heta mburuvicha ha tapicha oĩva mbo’ehaovusu América del Sur- rérape, upéichante avei CSU kotyguasúpe oĩkuri heta temimbo’e ha mbo’ehára, ha’ekuéra ou Formación Docente Centro Regional “Gral. Patricio Escobar-gua rérape” Encarnación tavaygua (CREE) ha Facultad de Humanidades, Ciencias Sociales y Cultura Guarani rerapegua.

 

Ñomongeta oñemomba’eveva’ekue oñembohéra “Guarani ñe’ẽ ha ipuruhára rapereka tetãpy ha tetã jerére: ¿Mba’e tembikuaarekápa oĩ? ¡Mba’e tembikuaarekápa oñeikotevẽ?”, ko’ápe ojehechauka umi tembiapo ojeguerekóva ko’ág̃aramo guaraní ñe’ẽ rehegua ha mba’épa tekotevẽ gueteri ojehaperekave tenonde gotyove.

Skip to content