Monthly Archives: August 2024

Oñembaty ha oñeñongatu opaite mba’e Pohã ñana Pueblo Angaite rehegua

Posted on 05/08/2024

Oñeñangareko ha oñemombaretejey hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ oguepotámava, oñemboguata peteĩ tembiapo oñeñongatu hag̃ua audiovisual-pe umi pohã ñana réra ha jeporu kovahlok ñe’ẽmegua (Angaite).  Ko apopyrã oñemboguatákuri tekove’aty 6 de Marzo / La Patria-pe, opytáva Puerto Pinasco távape.

 

Ko tembiapo oñembyaty hag̃ua umi marandu heta oipytyvõkuri karai Félix Navarro ha hembireko kuñakarai Herminia Rivero. Mokõivéva omog̃uahẽ ikuaapy umi pohã ñana rehegua, héra kovahlok ñe’ẽme ha mba’épepa ojeiporu ko’ãva, oipytyvõ mbaretére ikuaapy rupive oñeñangareko ha ojeguereko katui hag̃ua ko arandupy ñembohasapy.

Mba’apohára Elicena Ávalos, Ypykuéra Ñe’ẽ Oguepotáva Ñemoĩngove ha Ñemombaretejey Mbohapehára ha Matias Medina, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemyasãi ha Jekuaauka Mbohapehára omba’apo ha oykekókuri ko tembiapo audiovisual rehegua.

 

Ko’ã marandu oñeñongatúva tuichamba’e oipytyvõtagui kovahlok ñe’ẽ oñembo’e ha oñemyasãi hag̃ua ha aponde’akuéra pyahu ñe’ẽ ñemombaretejeyrãme ojeiporu hag̃ua.

Ñembyatypy Iñe’ẽngúva Aty Encarnación-gua ndive, Itapúa tavusúpe

Posted on 05/08/2024

PÑS mba’apoharakuéra oñembyatýkuri Asociación de Sordos Encarnación-gua, Departamento de Itapúa-pegua pytyvõhára ndive. (Asedi).

 

Ko aty aja oñeñe’ẽ lengua de señas signario digital rehe, ha tekotevẽha ko’ã tapicha ohendu’ỹva tomyasãi ha toykeko mbarete avei ko tembiapo.

 

Pytyvõhára Esteban Miciukiewicz, he’i pe aty oĩhápe omomba’eguasu ha oiporuseha avei tembiporupyahu lengua de señas ñemyasãiverã, ikatu hag̃uáicha avei og̃uahẽ mayma tetãyguára pópe.  Oikuaauka avei ha’ekuéra atyháicha omoirũtaha ñe’ẽrechaukahára ñembokuatia ha ñeñongatu.

 

Upéichante avei, ojeikuaauka mba’eichaitépa oñemba’apóta signario ñemoneirã, avei tuichamba’eha ko’ã tapicha iñe’ẽngúva atýpegua oĩ ha oykekóramo ko tembiapo.

 

PÑS rérape oĩkuri Esmilse Ramírez, Walter Gómez ha Karin Mendoza.

 

Ko’ãichagua tembiapo oñemboguata ojejúvo oñemombareteve hag̃ua ñane retã ñe’ẽkõi haLengua de señas rehegua Léi 6530 ojeikuaa hag̃ua tetãpýre.

Ñembyatypy Aché atygua ndive ojeikuaauka hag̃ua Aché Djavu ñe’ẽ oñemono’õmbyréva

Posted on 05/08/2024

Aché aty ojepytaso mbarete oñeñangareko ha oñemombaretejey hag̃ua iñe’ẽ ypy, Aché Djavu, kóva ojapo peteĩ ñembyatypy rupive, oikova’ekue ypykuéra rekoha Cerro Morotĩme, opytáva San Joaquín táva, Caaguazú tavusúpe. Ko oñembyatyhápe hikuái oikuaauka Aché Djavu ñe’ẽndy oñembyatyva’ekue oñehesa’ỹijo ha ojehechakuaa hag̃ua ko tembiporu, ko aranduka ojapókuri Organización Letra Paraguay (ONG).

Ko atýpe oĩkuri Consejo de Área Pueblo Aché-pegua, oipytyvõva avei hemiandu ha ikuaapy rupive ko tembiapo ojehechauka ñepyrũva hetepy porãve hag̃ua. Ko tembiapo oñemboguata  mbarete ojejúvo oñeñangareko katui ha oñemyasãi hag̃ua Aché ñe’ẽ.

Sonia Elicena Avalos, Ypykuéra Ñe’ẽ Oguepotáva Ñemoĩngove ha Ñemombaretejey Mbohapehára ha Ramón Barboza, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu Mbohapehára ombosako’i oñondive ko ñembyatypy ha avei tembiapo oñehesa’ỹijo ha ojehechakuaa hag̃ua ko ñe’ẽndy ryru.

Oñemongu’e mokõive ñe’ẽ tee jeporu katuirã San Juan Bautista távape

Posted on 05/08/2024

Ñe’ẽnguéra Ñembohape Renda oñemopyenda hag̃ua tetã remimoĩmbyháre, PÑS mba’apoharakuéra og̃uahẽkuri San Juan Bautista tavaópe.

 

Pe tavao rérape oĩkuri Yeruti María Sánchez, pytyvõharapavẽ, ha Fernando Rolón Maldonado, Comisiones Vecinales sãmbyhyhára. PÑS mba’apohára og̃uahẽva upépe katu oĩ Esmilse Ramírez, Walter Gómez ha Karin Mendoza.

 

Ko atýpe oñemomarandu osẽmaha heta léi ha mbojojaha ñe’ẽnguéra ñangarekorã. Upéichante avei oñeñemongeta mba’e mba’épa mokõive temimoĩmby ojapokuaa omombareteve hag̃ua tavao rembiapo ha mba’épa PÑS oikuave’ẽ chupekuéra.

 

Umi mba’apohára oĩva’ekue tavao rérape he’i oikotevẽha oñembokatupyry hikuái opaite mba’e tetã ñe’ẽita reheguápe oikuaa hag̃ua ñe’ẽnguéra rekoguata, kóicha oñemombareteve hag̃ua avei tavao rembiapo ha upekuévo toñeñangareko ñe’ẽita rehe.

 

Ko’ã tembiapo oñemboguata ojejúvo ñane retã ñe’ẽkõi ñemombareterã ha Léi 6530 lengua de señas rehegua ñemyasãirã ryepýpe.

PÑS ojapo tembikuaareka ñe’ẽnguéra jeporu rehegua Salto del Guaira-pe

Posted on 02/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra, Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽmegua, Biera Cubilla ha Christian R. Ojeda ohókuri tavusu Saltos del Guaira-pe, ohecha hag̃ua ñe’ẽnguéra ojeporúva ñemuhárupi. Ko tembikuaareka rupive oñehesa’ỹijóta umi téra rechaukaha oĩva heta ñe’ẽme tetã rembe’ýpe, ko tembikuaareka ojejapóta avei tavusu Pedro Juan Caballero-pe.
PÑS mba’apoharakuéra omba’apo ta’ãnga ñeguenohẽme, ko’ýte omoha’ãnga hikuái umi ñemuha cartelería ojejuhúva guive ko távape taha’e tapére térã shopping ryepýre. Ko tembiapo rupive ojehechakuaáta ñe’ẽita oĩva ko tavusúpe, mba’épe ha mba’éichapa ojeiporu ha mavaitépa upe ñe’ẽ ojeiporuvéva ko’ã jehechaukapýpe.

Haihára paraguaigua Renée Ferrer ohupyty Premio Cervantes Chico Iberoamericano 2024, ñe’ẽporãhaipyre mitã ha mitãrusúpe g̃uarã rehegua

Posted on 01/08/2024

Haihára paraguaigua recharamomby Renée Ferrer de Arréllaga oñembojopói Premio Cervantes Chico Iberoamericano ryepýpe.

 

Premio Cervantes Chico, oñemoñepyrũva’ekue 1992 arýpe, Ayuntamiento de Alcalá de Henares rupive, tenda hekove reñoihaguépe Miguel de Cervantes, ohechakuaa mayma tapicha ohaíva castellano ñe’ẽme umi ñe’ẽporãhaipyre mitã ha mitãrusúpe g̃uarã. Ko arýpe,   Premio Cervantes Chico ohechakuaa ha omboyvateve Paraguái ñe’ẽporãhaipyre Iberoamérica ryepýpe, 35 ary rire, uperõ ary 1989-pe Augusto Roa Bastos ha’ékuri upe ohupytyva’ekue Premio Cervantes.

 

Kuñakarai René Ferrer, hekovereñoiva’ekue Paraguay távape ha’ehína peteĩva umi haihára ha’evéva ñe’ẽporãhaipyre paraguaigua ryepýpe. Hembiapokuéra, taha’e ñe’ẽpoty  térã mombe’upy rehegua oñemoinge heta antología-pe ha oñembohasa francés, inglés, alemán, sueco, rumano, portugués, italiano, albanés, árabe ha guaraní ñe’ẽme. Ferrer ohai heta tembiasagua’u, mombe’urã, ñe’ẽpoty, tembiasagua’u ha ñoha’ãnga mitãme g̃uarã. Hembiapoita apytépe ojejuhu Campo y cielo (2010), De cómo un niño salvó un cedro (2011) y Salvemos el lago (2019), Pupunca (2012/2023), El secreto de la Sirena (2015), El misterio de la mariposa azul (2018), De la Antártida al Chaco (2016), Viaje al África en la capa azul (2015), Desde el encendido corazón del monte (2008) ha Cuentos ecológicos (2008).

 

Premio Cervantes Chico ha’e upe ojehecharamovéva ñe’ẽporãhaipyre mitã ha mitãrusúpe g̃uarã ryepýpe, ojehaíva castellano ñe’ẽme ha ohechakuaase umi haihára rembiapo ohaíva guive omokyre’ỹ hag̃ua mitã ha mitãrusu ohayhu hag̃ua ñemoñe’ẽ, upéichante avei omombaretéva tapichakuéra rekoporãnguéra.

 

 

Ary 2019-pe, oñemoheñóikuri categoría iberoamericana, Cátedra Iberoamericana de Educación, Universidad Alcalá-pegua  ha Organización de Estados Iberoamericanos, Ayuntamiento de Alcalá de Henares ndive, ojehechakuaa hag̃ua haihára Iberoamérica-pegua. Ko jehechakuaa omyakã alcaldesa de Alcalá de Henares ha umi tapicha oiporavótava apytépe oĩ heta ikatupyrýva ñe’ẽporãhaipyrépe, ko’ãva ha’e Ministerio de Cultura de España, Comunidad de Madrid, Universidad de Alcalá de Henares rérape oĩva, tapicha ha’eve ha ojehecharamóva ñe’ẽporãhaipyre mitã ha mitãrusu guarãvape , umi mbohapy tapicha ohupytyramoveva’ekue ko jehechakuaa ha Cátedra Iberoamericana, Universidad de Alcalá ha OEI rerapegua.

 

Ko jehechakuaa 2024-peguápe, oñemboheraguapy 13 tetã, Organización de Estados Iberoamericanos rembiaporenda oĩva Argentina, Chile, Colombia, Cuba, Ecuador, Guatemala, México, Panamá, Paraguái, Perú, Portugal, República Dominicana ha Uruguay retã rupive .

Oñeg̃uahẽ Itapúa tavusuópe oñemombareteve hag̃ua mokõive ñe’ẽ tee

Posted on 01/08/2024

Ñe’ẽnguéra Ñembohape Renda oñemopyenda hag̃ua ha ñepytyvõmby ryepýpe, PÑS mba’apoharakuéra og̃uahẽkuri Itapúa tavusuópe.

 

Ko ñembyatypýpe, ojehechakuaa ko tavusuo rembiapo ha mba’éichapa oykeko mbarete tavakuérape, upéichante avei mba’éichapa ojekupyty tavayguára ndive og̃uahẽvo ko temimoĩmbýpe hemikotevẽ rekávo. Avei, oñeñe’ẽ umi léi ha mbojojaha oñemoneĩmava ha omopyenda mbaretéva ñe’ẽnguérape ha mba’e tembiapópa oñemboguatakuaa oñemoañete hag̃ua tetãyguára derécho ñe’ẽnguéra rehegua.

 

Kuñakarai Julia Victoria Rivas Almirón, omotenondéva Tekombo’e ha Tembikuaa Sãmbyhyha ko tavusuópe omog̃uahẽ PÑS mba’apohárape. Omoirũ avei ko ñembyatypy kuñakarai , Claudia Arévalos Duarte, Mba’apohára Ñepytyvõrã moakãhára. PÑS rérape oĩkuri Esmilse Ramírez, Walter Gómez ha Karin Mendoza,

 

Ko’ã tembiapo oñemboguata ojejúvo oñemombareteve hag̃ua ñane retã ñe’ẽkõi ha ojeikuaa hag̃ua Léi 6530, lengua de señas rehe oñe’ẽva.

Ñoñe’ẽme’ẽ ñemboheraguapy ñe’ẽita oñemombarete hag̃ua

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha EXPY E.A.S. omboheraguapy ko árape peteĩ Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõverã, ojeykeko kyre’ỹ hag̃ua Paraguái ñe’ẽita.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ rupive oñemomba’eguasu ha oñemombaretese ypykuéra ñe’ẽ tetã pukukue javeve, ñehenói guasu  EXPYLAB 2024 – Laboratorio de Experiencias Inmersivas Paraguay rupive.

 

Ko tembiapojoaju omoñepyrũva PÑS ha EXPY E.A.S. omopyenda porãve mokõive temimoĩmby oñe’ẽme’ẽva’ekue omba’apotaha jeroike, tekojoparaeta ha mba’e’apopypyahu rehe. EXPYLAB 2024 opyta ombosakoívo tenda ypykuéra ñe’ẽ oñemomba’eguasutahápe, avei oñemombaretevehápe tembiporupyahu rupive, oipytyvõvo umi tapicha katupyry mba’eapo porãmbýpe ha upekuévo avei tojeikuaauka ha taherakuãve Paraguái arandupy.

PÑS oñembyaty ypykuéra puhoe moakãharakuéra ha Coordinación Nacional de Pastoral Indígena (CONAPI) rerapegua ndive

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rógape oñembyatýkuri umi ypykuéra puhoe moakaharakuéra,  sãmbyhyhára Javier Viveros ndive ha kuñakarai Rossana Bogado de Orué, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ ndive oñeñe’e hag̃ua umi emisora rekoguata porãverã rehe.

 

Upe ñembyatypýpe oĩkuri avei Coordinación Nacional de Pastoral Indígena (CONAPI) rérape kuñakarai Marlene Villalba ha paí  Enrique Haska, moñondivehapavẽ, ko’ãva omomba’eguasu ko’ã tekoha puhoe ha’e rupi tembiporu tuichamba’éva oñemyasãi ha oñeñangareko katui hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ ha arandupy.

 

Sãmbyhyhára Viveros oikuaauka jey tetã rekuái ojepytaso mbareteha oúvo tekojoparaeta ha ñe’ẽita rehehápe, ha he’i avei ko’ã ypykuéra puhoe oñemongu’e porãramo oñeipytyvõtaha avei oguata hag̃ua hekopete ha omba’apo katui hag̃ua.

 

Puhoe moakãharakuéra oĩva’ekue oaguyjeme’ẽ ko tembiapo oñemoñepyrũre  ha oikuaauka avei umi tekotevẽmby omba’apo porãve ha og̃uahẽ hag̃ua hekoitépe hendurakuérape.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha Koreko Gua omboheraguapy Ñoñe’ẽme’ẽ

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha Koreko Gua temimoĩmby omba’apóva cine rembiapópe omboheraguapy ñoñe’ẽme’ẽ ñopytyvõrã. Ko ñemboheraguapy oikókuri ko árape PÑS rógape, oĩkuri upeva’erã Paraguái Ñe’enguéra Sambyhyhára, Javier Viveros, ha Koreko Gua moakãharapavẽ, Dea Pompa.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ rupive oñembosako’i ha ojeguerojeráta opáichagua mba’eapopy porãmby audiovisual reheguáva ohechaukáva Paraguái retã arandupyeta. Koreko Gua omboguatáta apopyrãnguéra heta marandurenda ha tembiporupyahu rupive, ojepytaso mbaretévo tapicha katupyry tetãygua ha tetã ambuegua rehehápe, ojapo hag̃ua tembiapoita omokyre’ỹtava tapicha ohecha ha ohendúvape ko’ã mbae.

 

Avei, PÑS, oñemoheñoiva’ekue Léi 4251 Ñe’ẽnguéra rupive, oĩha mburuvichárõ ombohape hag̃ua tetã ñe’ẽnguéra jeporu porãve, ko’ýte mokõive ñe’ẽ tee ha oñongatu, omokyre’ỹ ha omombarete jeyva’erã ypykuéra ñe’e, koýte umi oguepotámava. Ko ñoñe’eme’ẽ oipytyvõta avei ojehapereka hag̃ua ñe’enguéra ha oñemyasãi hag̃ua tetã tekojoparaeta.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ omoñepyrũ heta tembiapojoaju oipytyvõ mbaretétava Paraguái ñe’ẽita ha arandupyeta ñemyasãĩ ha ñemombareterã, oipytyvõvo avei upéicha tekotee ha cine tetãygua ipyenda porãve hag̃ua.