Monthly Archives: June 2024

PÑS mba’apohára ojeiporavo oñemoarandu hag̃ua Maestría en Metodología de Investigación Científica-pe

Posted on 11/06/2024

Tetã Apopyrã oikuave’ẽva umi Beca Posgrado rehegua “Don Carlos Antonio López” (BECAL)  oñemoarandu hag̃ua tetã ambuépe, Ministerio de Economía y Finanzas (MEF) ombosako’íva ryepýpe, PÑS mba’apohára Zeneida Quiñonez oĩva Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãháme ojeiporavo heta mba’apohára apytépe oñemoarandu hag̃ua Maestría en Metodología de la Investigación Científica, Mbo’ehaovusu Iberoamericana-pe.

Zeneida Quiñonez ovy’a ha omomba’eguasu ohupytyhaguére ko mba’e porãite oipytyvõtava ichupe ikuaapýpe: Ko Maestría en Metodología de la Investigación Científica tuicha cheipytyvõta arandu rapére, kóva chemombaretevéta rupi ahesa’ỹijo ha ahapereka pupukuve hag̃ua che rembiapo amboguatáva ajúvo ypykuéra ñe’ẽ rehehápe”.

Umi mbo’epyrã ha tembikuaareka ko’ã mba’apohára jeporavopyre omboguatátava ojekupyty umi área estratégica ojehekáva rehe ha oñemboguapýva umi Oñeikotevẽ ha Ojejerurévape, umívape oike Ciencia de Datos y Tecnologías de la Información y la Comunicación (TIC); Investigación con enfoque en Ciencia, Tecnología e Innovación (CTI); Marcos Regulatorios Específicos; Gestión de Calidad, Integridad y Control de Gestión; Gestión de Proyectos; ha  Perspectiva Medioambiental ojekupytýva avei ambue mbo’epýre.

Ko ñehenói guasu BECAL 2024 ha’ehína umi oikéva ko poteĩ jasy’aty 2024-pegua, oñemboguatáva oñemombokatupyryve hag̃ua tetã mba’apohára ko’ã postgrado rupive oipytyvõ mbaretétava avei oñeñakãrapu’ã hag̃ua tembikuaápe, tembiporupyahúpe ha  tetã mba’apoharaháicha.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ome’ẽ jopóiramo tembiporupyahu Ñe’ẽryru Sanapaná apopyrã

Posted on 11/06/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ome’ẽ jopóiramo tembiporupyahu tekotevẽva ñe’ẽryru Sanapaná ojejapo hag̃ua. Ko apopyrã, ohekáva Sanapaná aty ñe’ẽ ñeñongatu ha ñemombaretejey ikatúta oñemoañete og̃uahẽ rire ichupekuéra ko’ã tembiporu.

Ko ñe’ẽ ñeñongatu ha ñembokuatia tekotevẽterei oñeñangareko hag̃ua Sanapaná atygua mba’erekopy arandupy ha ñe’ẽ reheguáre, kóicha ojejepytaso rupi ága umi oútava tenonde gotyove ohupyty ha oreko hag̃ua ko ñe’ẽ ijypykuéra ohejáva ichupekuéra. -Organización de Comunidades Unidad Nenlhet (OCUN), Sanapaná atygua omba’apo kyre’ỹ oúvo iñe’ẽryru apópe. Oykeko hag̃ua ko tembiapo porãite, PÑS omog̃uahẽ ko’ã atýpe computadora, tembiporupyahu ojeporu mbaretéva ojejúvo oñeñongatu hag̃ua umi ñe’ẽndy oĩtava ko ñe’ẽryrúpe.

Ta’ãngápe ojehecha karai Javier Encina, OCUN mburuvicha, omba’apóva Aldea 2-ha, Comunidad Nueva Promesa-pe, Irala Fernández távape, oĩva Presidente Hayes tavusu ryepýpe. Ko ñe’ẽryru apopyrã rehe hetáma oñemba’apo ojejúvo ha oñeha’ãrõ ambue ñepytyvõmby ikatu hag̃uaícha oñemohu’ãite.

Arandukaita ñe’ẽ rehegua ha ñe’ẽporãhaipyre mitãme g̃uarã ñeme’ẽ Junta Municipal de Asunción-pe

Posted on 11/06/2024

Paraguái Ñe’enguéra Sãmbyhyha ome’ẽ arandukaita ñe’ẽ rehegua ha ñe’ẽporãhaipyre mitãme g̃uarã Junta Municipal de Asunción–pe, ASU Lee 24/7 Aponde’a ryepýpe. Ko mba’eguasuete oikókuri PÑS sãmbyhyhára karai Javier Viveros rembiaporendápe. Upépe oĩkuri avei moakãharakuéra Cristian Viana ha Alma Lara ouva’ekue Junta Municipal rérape ogueraha hag̃ua ko’ã jopói.

Ko’ã jopói ryepýpe ojejuhu opáichagua jehaipy ñe’ẽporãhaipyre rehegua, avei historieta ha aranduka mitãme g̃uarã, ko’ãva ojeiporavo oñemokyre’ỹ hag̃ua ñemoñe’ẽ ha kuaapy pyahu mitã guivéma. Ko’ã aranduka tuicha oipytyvõta umi apopyrã tekombo’e ha arandupy reheguávape Junta Municipal de Asunción omboguatáva oúvo, oipytyvõ ha oykeko mbaretévo upéicha mitã ha mitãrusukuérape.

Ko arandukaita ñeme’ẽ rupive, PÑS omoañete hembipota ha’éva ñe’ẽ kuaapy ha ñeñongatu, upéichante avei umi mitãpyahu ko’ág̃agua ohayhu ha oguerohory hag̃ua aranduka ñemoñe’ẽ.

Oñeg̃uahẽkuri Museo Aviadores del Chaco-pe: ojeheróva upéicha umi aviación Cháko ñorãimegua rehehápe.

Posted on 06/06/2024

Karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, ohókuri imoakãharapavẽ Rossana Bogado de Orué, Celia Godoy ha Arnaldo Casco Villalba ndive Museo Aviadores del Chaco, upépe omog̃uahẽ chupekuéra ijáratee kuñakarai Carmiña Pérez Falabella. Tembiasakuaahára ha tekombo’ehára José Samudio ha Claudio Velázquez ohechauka chupekuéra opaite mba’e oĩva upépe.

Museo Aviadores del Chaco omoheñói ñepyrũva’ekue kuñakarai Carmiña Pérez Falabella, itúva réra ogueromandu’ahápe, ha’eva’ekue Piloto Aviador Militar teniente 1ero. Fernando Pérez Veneri, Cháko Ñorãirõme ojepytaso mbareteva’ekue, iko tendápe ojejuhu arandukakoty, avei umi mba’e ojeiporuva’ekue yma aviación-pe oñerãirõramoguare Bolivia retã ndive.

“Ko museo rupive ojehechakuaa umi aviador ikatupyry ha ojepytaso mbareteva’ekue Cháko Ñorãirõme. Ko’ápe oñeñongatupaite umi ñorãirõhára hekokatu ha imbareteva’ekue, umíva apytépe oĩkuri che ru” omombe’u vy’apópe kuñakarai Carmiña Pérez Falabella, ko museo járatee.

 

Tetã rekuái oikuaauka tembiapoguasu maranduasãiregua oñemboguatátava Ogaygua Ñangarekorã.  

Posted on 06/06/2024

 

Ojehapejoko hag̃ua umi tapicha jejahéi térã ñemboharái oikóva ogapýpe, Paraguái rekuái oikuaauka ko araapýpe tembiapoguasu maranduasãiregua oñemboguatátava Ogaygua Ñangarekorã. Tembiporu Marandu ha Iñemoasãirã Motenondeha omyakã ko apopyrã oikova’ekue Banco Central del Paraguay (BCP) rógape. Pe lema “Hay excusas que matan” ryepýpe ojehekáta mayma tetãyguára tojepy’amongeta ha tohechakuaa tuichamba’eha oñemba’aporõ anive hag̃ua ogaygua rehe ojejahéi ha kuña jejuka ojehapejokoite hag̃ua.

“Romoñepyrũroína peteĩ tembiapoguasu roiporuhápe spots ha ambueichagua tembiporu maranduasãirã ojehechauka hag̃ua tuichamba’eha mayma tetãyguára ojeroike ha omba’apóramo anive hag̃ua ojejahéi térã oñembosarái ogaygua rehe”, upéicha he’ikuri karai Gustavo Villate, MITIC motenondehára. “Marandu hesakã porãiterei: Oimerãe tapicha ikatukuaa oporoipytyvõ ´ha ohenói térã oikuaauka denuncia rupive ikatu hag̃uáicha ojehapejoko ani hag̃ua opa mba’evaivévape”.

Ko tembiapoguasu oñemyasãita spots rupive taha’e ta’ãngambyry, puhoe ha red social-kuéra rupi, oñemog̃uahẽta avei kuatia jehaipyre oporohekombo’éva ha  avei peteĩ tembiporu ohaperekáva oikokuaaha kuña jejuka.

“Ko Estrategia Integral rupive oñembohovái ha oñehenonde’a pya’ese ko apañuái ojehecha katuíva ogapýre ogayguakuéra ojaheihápe ojuehe, kóva oñemboguatáta oñeñangareko hag̃ua tetãyguára rekove rehe”, He’íkuri Villate. “Romba’apose oñondivepa oñehenonde’a hag̃ua jejahéi ha upéicha oñemoheñoi hag̃ua peteĩ Paraguái iporãvéva opavavépe g̃uarã”.

Upéichante avei, ko tembiapoguasu ryepýpe, Tetã Rekuái oikuaauka avei oñemba’apoha ojeguereko hag̃ua peteĩ tembiporupyahu oipytyvõtava ojeikuaa hag̃ua opaite mba’e ko

apañuái rehegua oikóva ogapýre oñemog̃uahẽva heta temimoĩmby rupive.

“Romba’apo mbarete rojúvo peteĩ software oipytyvõtava ojehapereka ha ojehapykueho hag̃ua umi denuncia, MITIC nepytyvõme, he’íkuri kuñakarai Cynthia Figueredo, Kuñanguéra Ykeko Motenondehára. “Romba’aporoína roikuaa porã hag̃ua umi denuncia oĩháme, taha’e Policía, Fiscalía ha Poder Judicial rupigua, ha upéicha roikuaa ´porãta avei peteĩ clic rupive moõitépa ojejuhu umi denuncia”, ombojoapy motenondehára.

Roheka roguereko hag̃ua opaite marandu hesegua ha peteĩ hendápe oĩmbáva.  Kóva oreipytyvõ mbaretéta roñatende hag̃ua ko’ã káso noĩvéimava kañymbýpe, katu oiko py’ỹiva, uperire opavaíva”, upéicha he’ikuri avei MITIC motenondehára, Karai Gustavo Villate.

Ko tembiapo jehechauka ñepyrũháme, tetã mburuvichavete, Karai Santiago Peña, oporohenoimbaite ñañomoirũ ha ñambohovake hag̃ua ko mba’evaiete ha’éva: tapicháre jejahéi. He’i avei tekotevẽha opaite tetãyguára oñomoirũ ha oñoipytyvõ oñeñangareko hag̃ua ogaygua rehe ha ojerure avei ani hag̃ua ñambohasarei ko mba’evaiete oikóva ñane retãme.

Ko tembiapoguasúpe, Paraguái Rekuái ome’ẽ jey iñe’ẽ omba’apo mbareteha oúvo oykeko hag̃ua mayma ogayguápe oiko hag̃ua py’aguapýpe ha ani hag̃ua ojejaheive hekovére.

PÑS oĩkuri Guarani Ñe’ẽ ha Reko rapykuere, rekove ko’ag̃agua ha renonderã rehe Ñomongetavusúpe

Posted on 05/06/2024

 

Ojejapókuri Guarani Ñe’ẽ ha Reko rapykuere, rekove ko’ag̃agua ha renonderã rehe Ñomongetavusu Teatro Municipal rógape oĩva San Lorenzo-pe.

Ko atyguasu, oñepyrũ 08:00 aravo guive ha oho 11:30 peve, ko’ápe ijaty tapicha ha mburuvichakuéra ikatupyrýva guarani ñe’ẽ ha arandupýpe.

Ko amandaje oñembohérava “Guarani Ñe’ẽ ha Reko rapykuere, rekove ko’ag̃agua ha renonderã”, ombosako’íva Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ, upépe oĩkuri karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára ha oñe’ẽ «El ñe’ẽnga: pervivencia de un símbolo» rehe. Ñe’ẽ myasãiháraramo omyasakã mba’épa he’ise paremia, omomba’eguasúvo avei umi ñe’ẽjoapy ha ñe’ẽnga oipytyvõ mbaretére guarani ñe’ẽ rekove pukurã.

Ko mba’e ryepýpe, Covarrubias, «Tesoro de la lengua castellana»-pe he’iva’ekue: «Mba’evére ndojeykekoguasúi ñane ñe’ẽ umi ñande ypykue oiporuva’ekue renondépe, ha ko’ã mba’e oñeñongatu umi ñe’ẽnga, umi romance ymavegua ha umi cantarcillos triviales-pe, upévare ko’ã mba’e noñemomichĩriva’erãi, katu ojehechakuaa ha oñemomba’eguasuva’erã oikovére ko’ag̃aite peve».

Sambyhyhára Viveros, he’i ñane ñe’ẽnga ouha umi refranero español-gui, imandu’ávo umi ojehecharamovéva rehe ha ohechauka avei umi ñe’ẽnga imba’eteéva ha karai Nico Espinosa omoha’ãngava’ekue.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rérape oĩkuri avei Mgtr. Rossana Bogado de Orué ha oñe’ẽ «El guaraní de los pueblos indígenas en la actualidad» rehe. Upépe kuñakarai Bogado de Orué omombe’u mba’éichapa oikove guarani ñe’ẽ umi poteĩ ypykuéra aty ñe’ẽ’aty guarani ryepypeguáva, omombe’u avei moõ rupipa oiko ha imbaretekue. Upéichante avei

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha omba’apo ñepyrũ «Astérix el galo» oñembohasa hag̃ua guaraníme.

Posted on 04/06/2024

Oñemyasãi ha oñeñangareko hag̃ua guarani ñe’ẽ rehe, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmyhyhára, karai Javier Viveros oñembyatýkuri kuñakarai Celeste Galeano ndive, omba’apo kyre’ỹva arandupy ñemboguata rehe oñemoñepyrũ hag̃ua tembiapo historieta francesa «Astérix el galo» ñe’ẽasarã guaraníme. Ko tembiapo rupive ojehechakuaa tuichamba’eha guarani jeroike arandupy ha tekombo’e rembiapópe.

«Astérix el galo», tapichakuéra katupyry Francia-ygua René Goscinny (guionista) ha Albert Uderzo (ta’ãnga’apohára) rembiapokue ha’ehína historieta ojehecharamovéva yvy’ape ári. Oñembohasáma 111 ñe’ẽme, umíva apytépe oĩ latín ha griego ymaguare ñe’ẽ, 380 millón aranduka’íma ojehepyme’ẽ arapýre, ojepytaso mbaretévo Francia Ñe’ẽporãhaipyreháicha, Bélgica-ygua hérava «Tintín» ykére.

Sãmbyhyhára Viveros omomba’eguasu ko apopyrã ha he’i ‘Astérix el galo’ oñemoguaranívo ndahaéi arandupy añónte omombaretéva, katu omombaretéta avei guarani ñe’ẽ jeporu ha ñemyasãi tetã ambuére.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha omba’apo mbaretéta gueteri oúvo ambue tapicha ikatupyrýva ñe’ẽasa ha lingüística-pe ndive oñeñangareko hag̃ua opaite mba’ére ko tembiapo pyahu ani hag̃ua iñambueterei upe haipy ypýgui, omog̃uahẽvo kóicha umi tapicha paraguaigua omoñe’ẽvape ko Astérix ha Obélix  rembiasakue katuetei oporombopuka ha oporombovy’áva.